BÀI THUYẾT TRÌNH 2 A : GIÁO DỤC BẰNG PHÚC ÂM HÓA VÀ PHÚC ÂM HÓA BẰNG GIÁO DỤC

Thuyết trình viên
Lm Giuse Nguyễn Văn Am SDB

Kính thưa quí Đức Cha, các Linh mục, tu sĩ và hết thảy mọi người tham dự Đại hội Giáo Lý toàn quốc hôm nay,

Trước hết, xin cho con được nói lên lời tri ân với tất cả mọi người, nhất là với ban tổ chức, đã dành cho con vinh dự này: được tham dự Đại hội Giáo Lý toàn quốc, và còn được vinh dự chia sẻ những nghĩ suy và quan tâm của mình với Đại hội.

Con được kêu gọi để trình bày đề tài: Giáo dục bằng phúc âm hóa và phúc âm hóa bằng giáo dục. Đây là một đề tài vốn sẽ mang đến những trực giác mục vụ có thể canh tân việc huấn giáo của chúng ta, vì mục tiêu tối hậu của huấn giáo chính là được biến đổi nên giống Đức Kitô, con người hoàn hảo. Nhưng con cũng phải nói ngay sự giới hạn của mình. Con không thể đóng được nhiều vai trò. Trong Thân Mình Đức Kitô, mỗi chi thể đều có phận vụ của mình, và không thể làm công việc của chi thể khác. Thiên Chúa đã muốn con trở thành một người con của Don Bosco, và trong đoàn sủng ấy, con được nuôi dưỡng, suy tư, lớn lên và trưởng thành. Chính vì thế dù muốn dù không, suy tư của con một cách tự nhiên và tự phát mặc lấy hướng chiều thiêng liêng của vị Thánh đó trong Giáo Hội. Con xác tín rằng khi càng là một người Salêdiêng chân chính, con lại càng có thể đóng góp phong phú hơn cho Giáo Hội địa phương, bởi vì đoàn sủng, phương pháp mục vụ và sự thánh thiện của Don Bosco thuộc về toàn Giáo Hội. Các dòng tu đóng góp cách chuyên biệt cho Giáo Hội qua chính đoàn sủng của mình. Đó là xác tín của Vatican II. Trong bài suy tư này, con sẽ cố gắng dựa trên nguồn liệu và kinh nghiệm đa dạng. Tuy nhiên, nếu đôi lúc con có qui chiếu đến Don Bosco để minh họa, xin anh chị em cũng hiểu đây không phải là một thứ tô son đánh phấn cho vị Sáng lập của mình. Nhưng thực sự hướng mục vụ-giáo dục-tông đồ của Ngài là thế, như lịch sử Giáo Hội nói lên.

Để khai triển đề tài, con xin tất cả cùng lắng nghe tiếng còi hụ báo động của giáo dục, để chọn được thái độ khởi từ những kẻ thấp nhất. Nơi họ ta lắng nghe được niềm khao khát một nền nhân học toàn diện và thống nhất, với mối liên hệ chặt chẽ đến độ bất khả phân giữa giáo dục và loan báo Tin Mừng: Giáo dục bằng rao giảng Tin Mừng và Rao giảng Tin Mừng bằng giáo dục. Hướng đi này mang lại những hệ quả thiết thực cho một tổng hợp thiêng liêng và mục vụ. Để thấy những suy tư trên không chỉ trên bàn giấy, con xin ghi lại một vài kinh nghiệm huấn giáo của chính mình như một minh họa rất nhạt và giới hạn, dưới mối tương quan giáo dục và rao giảng Tin Mừng. Nhờ đó, con sẽ kết luận về một con người lớn lên chỉ có một trái tim với nhịp đập liên kết của tĩnh mạch và động mạch, khác biệt, không lẫn lộn nhưng lại không phân chia. Nhịp đập của trái tim tin cậy mến nơi người tín hữu đưa ân sủng của Thiên Chúa vào trong thực tại trần thế và đưa những cặn bã của trần thế vào ân sủng để được biến đổi nên hoàn thiện, vì sự sống hạnh phúc của người con Thiên Chúa.

I. Hồi còi báo động giáo dục đức tin để tìm hướng mục vụ

1. Nỗi lo có thực

Âu lo trước tiền đồ của cha ông, Đại hội Dân Chúa vừa qua rõ ràng gióng lên một hồi còi báo động giáo dục của đất nước. Chạm tới tận sâu thẳm, những môn đệ của Đức Giêsu tại Việt Nam muốn đặt giáo dục thành một trong những ưu tiên trong kế hoạch mục vụ của mình trong những năm tới. Tiêu chuẩn “tiên học lễ hậu học văn” của các bậc cha anh đang đối diện với thực tại “bạo lực học đường”, “những bệnh thành tích giáo dục”, “những lợi dụng uy danh nhà giáo”, v.v. Truyền thống đất Việt luôn quan tâm đến giáo dục, đào tạo những nhân hiền cho dân tộc, vì biết rõ vận mạng quê hương tùy ở đây, tùy vào “trăm năm trồng người.” Thế nhưng, ngày nay chúng ta đang nhận rõ sự xuống cấp của giáo dục, với nhiều tiếng gióng lớn. Hẳn nhiên chúng ta vẫn quan tâm đến giáo dục, nên mới gióng tiếng. Vấn đề ở đây chính là nền giáo dục đang mất phương hướng, hay nói đúng hơn, đang đặt sai các bậc thang giá trị.[1] Đó là điều được phản ánh trong Đại hội Dân Chúa vừa qua.[2] Bậc thang giá trị phải dẫn dắt giáo dục là tiên vàn giáo dục thành người, rồi thành công dân, sau cùng mới thành chuyên viên. Thế mà giáo dục hiện nay thường được hiểu đáp ứng nhu cầu sản xuất. Báo động giáo dục là đấy.

Nhưng còn nữa:
“Thế hệ trẻ em hỏi xem họ có thể tiến vào một vũ trụ chân thiện mỹ hay không, đang khi đó thế hệ phụ huynh trở nên xa lạ trước một vũ trụ ý nghĩa. . . . Báo động giáo dục là sự ngắt quãng đối với câu chuyện mà một thế hệ kể cho thế hệ khác: phía thế hệ phụ huynh nó thì mất trí nhớ còn thế hệ con cái thiếu khả năng ngay cả nói rõ vấn nạn nảy sinh trong tâm hồn chúng. Cha mẹ không cống hiến truyền thống nào, bởi vì họ mất trí nhớ về nó, và họ trở thành chứng nhân cho hư vô và chỉ chuyển giao luật lệ. Trẻ em lại thấy mình lang thang trong một sa mạc không có lối đi, không còn biết họ từ đâu đến và đang đi đâu.”[3]

Điều vừa được nói có lẽ phản ánh đúng tâm trạng chúng ta dẫu chúng ta không diễn đạt được cách bóng bảy như thế. Chúng ta nhìn nhận rõ những cơ cấu truyền thống (như gia đình, trường học, giáo xứ) với những sinh hoạt truyền thống (kinh tối gia đình, các kinh quen thuộc, ngắm thương khó, v.v.) đang ngày một lạc lõng hơn với thế hệ trẻ.[4] Chúng không đến với chúng ta và nhiều người đến chỉ để cho xong một bó buộc nào đó. Cùng lúc đó, chúng ta đang loay hoay chưa tìm được những cơ cấu mới để chuyển giao giá trị chúng ta thâm tín. Thế hệ trẻ có những cấu trúc sinh hoạt mà chúng ta chưa thể vào được vì chóng mặt (chẳng hạn, chúng ta xem các trẻ bấm các phím chơi game hay phím điện thoại di động mà chóng mặt). Chính Đại hội Dân Chúa cũng nhìn thấy trào lưu duy tục, tiêu thụ và hưởng lạc đang tàn phá nhiều tâm hồn thanh thiếu niên, tạo cho chúng những thế giới ảo của anh hùng, của tình yêu.[5] Rõ ràng, “bị nhổ rễ khỏi truyền thống vĩ đại vốn cho chúng sự sống, giới trẻ tìm được một vị khách gây phiền muộn nhất đến sống với mình: chủ thuyết hư vô. Chúng ta đừng dối mình: đây là tình trạng cho nhiều người trẻ hôm nay.”[6] Thách đố này đòi buộc Giáo Hội, nhất là các giáo lý viên được hiểu là những nhà giáo dục đức tin, tìm ra lời đáp trả giáo dục có thể nảy sinh một nền văn hóa của chân thiện mỹ.

Hồi còi báo động giáo dục khiến Giáo Hội tại Việt Nam phải nhìn về chính mình ngay và chọn thái độ: cứ như cũ, vì giáo lý là không đổi thay, hay an phận, mặc kệ thế hệ trẻ, hay cùng nhau tìm phương cách mới, vì Thiên Chúa luôn luôn lớn hơn và con người luôn đổi mới? Thật vậy, nếu Giáo Hội vẫn là nhà giáo dục của nhân loại, thì Giáo Hội tại Việt Nam buộc phải tìm cách thực thi sứ vụ ấy, vào lúc thuận cũng như lúc nghịch. Nếu Giáo Hội vẫn nắm giữ những truyền thống lên tới thời Tông đồ thì Giáo Hội tại Việt Nam phải kiếm tìm được một lối đi mới để rao giảng Tin Mừng, để phúc âm hóa con người và các nền văn hóa của họ. Nếu Giáo Hội là thầy dạy chân lý, cột trụ nâng đỡ thuần phong mỹ tục, thì Giáo Hội tại Việt Nam phải để cho mầu nhiệm nhập thể của Ngôi Lời khởi hứng mình trong phương hướng mục vụ.[7] Có lẽ chưa bao giờ trong lịch sử Giáo Hội tại Việt Nam lại nhấn mạnh đến giáo dục đức tin đến thế. Giáo Hội này đang kêu gọi các gia đình, các giáo lý viên, các mục tử hiến mình cho giáo dục dẫn tới trưởng thành đức tin làm lẽ sống cho mình, làm ưu tiên số một. Bởi lẽ đó là cách Giáo Hội sẽ đóng góp vào tiền đồ của quê hương cách ý nghĩa nhất.

2. Khởi đi từ những kẻ thấp nhất

Đứng trước một thế giới giầu có về mọi mặt, nhưng lại đang phân hóa thành Nam-Bắc với khối khổng lồ của những kẻ nghèo khổ thậm chí tới mức không xứng với nhân phẩm sánh vai với số rất ít người bơi trong bể dư dật, Vatican II cho thấy GH phải khởi đi từ những ưu sầu, vui tươi, kỳ vọng, phiền sầu và hy vọng của những người thấp kém nhất;[8] lối đi này không phản ánh gì khác hơn lối đi của Thiên Chúa: Thiên Chúa đã trở nên một người trong những kẻ hèn kém, bị bỏ rơi nhất và hơn nữa, đã đồng nhất chính mình với họ. Những kẻ thấp hèn nhất này không chỉ thuộc diện vật chất. Họ thật đa dạng, có thể ở diện tri thức, luân lý, tâm linh, vì “sự ngu dốt tôn giáo đang gia tăng nơi những thế hệ mới”, thực hành tôn giáo chân chính ngày càng giảm; chính giữa các thanh thiếu niên mang danh Kitô hữu, vị Thiên Chúa Kitô hữu hình như đã mất vị trí trung tâm cho Thiên Chúa của đa phương tiện vốn tôn thần thể thao, âm nhạc, tài tử.[9]

Chọn lựa này hoàn toàn là mục vụ.[10] Dầu vậy, thật đúng, “những kẻ nhỏ bé nhất là dấu chỉ sâu sắc của cuộc khủng hoảng ngày nay,” vì lẽ xét cho cùng nghèo khổ của thế giới hôm nay đã chuyển thành vấn đề luân lý.[11] Nhãn quan mục vụ, nghĩa là xuất phát từ đức ái mục tử, khiến các nhà giáo dục đức tin chúng ta “hủy bỏ những ngẫu tượng chúng ta dựng lên: tiền tài, quyền bính, tiêu thụ, phung phí và khuynh hướng sống vượt quá những phương tiện và khả thể của mình. Rồi chúng ta sẽ tái khám phá giá trị cố hữu trong thiện ích chung, vì đất nước sẽ tăng trưởng trừ phi tất cả chúng ta cùng tăng trưởng.”[12]

Đường nét tiếp cận này “kích thích một sự thay đổi não trạng trong cách thức chúng ta tri nhận những điểm chiến lược của việc rao giảng Tin Mừng.”[13] Chúng ta đã quá quen khởi từ tư cách người ban phát. Chỉ cần cho, thế là đủ rồi. Cho luôn luôn là tốt. Không cần hay ít để ý xem tặng phẩm ta mang lại cho có thích hợp, có đáp ứng nhu cầu, có được mong chờ, cung cách ta trao ra sao.[14] Không lượng giá những góc cạnh trên khiến có thể xẩy ra là những lối mục vụ của chúng ta trở thành không hiệu quả, gây chán ngán tẻ nhạt và bị coi thường. Đã đến lúc, “khởi từ những kẻ thấp nhất cho chúng ta hiểu tốt đẹp hơn những vấn đề của mọi người.”[15]

Hướng đi từ những kẻ thấp hèn nhất luôn phải trả giá. Ở giữa những người đó, chúng ta chợt bừng tỉnh, thoát khỏi căn bệnh cố hữu của những vị ngôn sứ buồn bã thất vọng, tưởng chừng như Thiên Chúa chỉ làm nên những tai ương. Không phải thế. Chúng ta dần dần học ra bài học khó nuốt trôi: Thiên Chúa canh tân bộ mặt trái đất nhờ những người nghèo.[16]

“Nếu GH tập trung vào những kẻ thấp hèn nhất thì không chỉ bởi vì họ bị bỏ rơi, thiếu thốn, không chỉ bởi vì họ nghèo và ở bền lề xã hội, không chỉ bởi vì họ ở cuối của đường nét và nạn nhân của những cơ cấu không thích đáng, nhưng còn bởi vì GH tri nhận ở giá trị thật của họ những phẩm tính giầu có của cõi lòng vốn hứa hẹn niềm hy vọng mới cho tương lai.”[17]

Rõ ràng, chúng ta học xác tín rằng không có một tạo vật nào hoàn toàn là xấu xa dơ bẩn. Nếu thế, Thiên Chúa đã chẳng bao giờ sáng tạo nó.

II. Một nhân học toàn diện

Khởi từ những kẻ thấp kém nhất, chúng ta bắt gặp sự thật rằng trước khi họ cần cơm bánh, họ cần được kính trọng và yêu thương;[18] Thực thế, giới trẻ cần sân chơi để triển nở tình bạn. Họ cần được kiến thức để biết chân lý, họ cần được học hành tử tế. Họ cần tình yêu gia đình.Trên hết, họ cần Thiên Chúa để làm cho tự do của họ trở nên đích thực và tròn đầy. Rõ ràng, giới trẻ cần được đóng góp phần mình để xây dựng chứ không phải để phá hoại.[19] Nếu Giáo Hội không thể trao ban điều mà các ý thức hệ không thể cho (sự kính trọng nhân vị, tình yêu và lòng thương mến) thì Giáo Hội chẳng khác nào một cơ chế lạnh lùng, nếu không nói là bóc lột. Nói theo góc cạnh giáo dục, khát vọng trên có thể diễn đạt như sau: Ở tận nền tảng của tất cả suy tư chúng ta, có một hoài nghi xem chúng ta đạt được phẩm chất giáo dục là kiến tạo những con người mới theo đòi hỏi của văn hóa mới hay không. “Chúng ta phải ưu tiên hướng đến đào tạo những người tự do chân thật, có óc phê phán, cam kết cho xã hội, có thể phục vụ anh chị em mình, tìm thấy động lực của mình từ Tin Mừng, nơi đức tin của họ vào Chúa Kitô, Con Người mới.”[20] Hay “giáo dục sẽ thường hằng hóa hệ thống cạnh tranh cũ kỹ hay sẽ mở ra những con lộ đi tới tham gia, chia sẻ trách nhiệm, tình liên đới và công bằng xã hội?”[21] Đấy không phải là hướng đi của giáo dục bằng rao giảng Tin Mừng và rao giảng Tin Mừng bằng giáo dục hay sao?

Soi sáng từ nhân học toàn diện, Giáo Hội và cách riêng những nhà giáo dục đức tin phải đặt lên hàng đầu thiện ích và hạnh phúc của những con người, chứ không phải vận hành một cơ cấu hay nhồi nhét một số kiến thức. Mà điều ấy chẳng thể xẩy ra được khi chúng ta chú ý rất ít hoặc chẳng mảy may đặt thành vấn đề:
“những khó khăn và đau khổ mà thanh thiếu niên phải đối diện trong việc hình thành nhân cách của chúng […] Đời sống của thanh thiếu niên cùng một lúc là khởi điểm bó buộc cho một hành trình đức tin, là điểm qui chiếu liên tục trong việc phát triển của nó, và là mục tiêu của chính hành trình, một khi nó được biến đổi và được đặt trên con đường tới sự sung mãn trong Đức Kitô Giêsu. Cũng thế, việc loan báo Đức Kitô, được canh tân liên tục, là khía cạnh căn bản của toàn hành trình; nó không phải là một cái gì xa lạ hay chỉ tiếp giáp với kinh nghiệm của tuổi trẻ. Trong kinh nghiệm đó nó trở thành con đường, sự thật và sự sống viên mãn.”[22]

Đoạn văn trích dẫn khiến chúng ta giật mình. Chúng ta rất dễ quên: thanh thiếu niên chưa có một nhân cách hoàn thành. Chúng đang hình thành nhân cách. Vậy mà nhiều khi chúng ta đòi hỏi chúng phải là những người trưởng thành, có nhân cách tuyệt vời và chững chạc. Đồng thời, rất nhiều lần chúng ta đến với lớp giáo lý hay lớp học với những mớ kiến thức tín điều đã có sẵn từ bao năm (tôi đã dạy giáo lý cả năm năm rồi, đám thanh thiếu niên này có gì khác đâu) mà chẳng cần hỏi hay áy náy “các thiếu niên của tôi đang thao thức gì”. Chúng ta thường xa lạ với thế giới của tuổi trẻ; không phải sao, chúng ta thường khoanh tay đứng nhìn chúng từ đàng xa hơn là đến gần, chơi, để được chúng chấp nhận và ngồi xuống lắng nghe chúng? Chúng ta muốn nói cho chúng điều phải làm trong những nỗi buồn, gian khổ, hay niềm vui của chúng. Chúng ta đóng vai ông thầy hơn là những người bạn, hay đúng hơn, những người bạn-ông thầy của chúng. Một thầy cô hòa mình làm bạn với trẻ trong giờ chơi, chỉ dạy chúng phải chơi ngay thật, không ăn lận vì háo thắng thì đang là người bạn dạy chúng bài giáo lý sống. (Chúng ta sẽ trở lại điều này). Và như thế, khi trình bày giáo lý, chúng ta dễ dàng nghĩ rằng Đức Kitô đã xong rồi, một lần cho tất cả, không cần phải liên kết với những vấn nạn và ưu tư của con người hôm nay. Con người thời nào mà chẳng giống nhau, mà Đức Kitô lại là Đấng cứu chuộc con người.

Suy nghĩ như thế vô tình chúng ta hành xử như đã đạt đích hơn là đang đi một hành trình, đang lữ hành. Chúng ta xác tín Thiên Chúa cũng là Thiên Chúa của hôm nay và lịch sử và xã hội ngày nay không giống với bất kỳ lịch sử và xã hội nào. Điều ấy có nghĩa rằng không bao giờ có một giới trẻ chung chung. Chỉ có giới trẻ ở đây và lúc này. Chỉ có giới trẻ của Việt Nam hôm nay, tại Thủ đô, hay tại Thành phố Hồ Chí Minh, hay tại Lạng sơn, giới trẻ của xã hội tiêu thụ tân tiến, hay giới trẻ của thế kỷ 19 mà thôi. Cũng thế, chẳng có một tương lai của Đức Kitô đã xong hoặc làm sẵn. Và hệ quả là khởi sự lại với Đức Kitô không chỉ có nghĩa là trở về với Đức Kitô trong Tin Mừng mà thôi, nhưng còn là trở về với những người bạn hôm nay của Ngài. Như thế, trở về với các em trong lớp tôi phụ trách thực sự quả là cần thiết khi khởi đầu tiến trình giáo dục đức tin. Rõ ràng, hai cực thanh thiếu niên và Đức Kitô trong ánh sáng trên mời gọi giáo lý viên chúng ta hoán cải, được Tin Mừng hóa đang khi loan báo Tin Mừng; nếu nói theo khía cạnh giáo dục, họ hãy để mình được giáo dục đang khi giáo dục (nếu việc “là” người luôn là năng động và luôn lên đường, theo Gabriel Marcel).[23]

Chúng ta nhấn mạnh đến một con người toàn diện,[24] vì đó chính là một khóe nhìn rất thực về con người. Rất có thể một ai đó trong chúng ta vẫn chấp nhận nhân chi sơ tính bổn thiện. Nhưng ngay cả như thế, họ cũng đồng ý rằng một người lớn lên phải học từng chút một, học ăn, học nói, học gói, học viết, học đọc, v.v.. Ai nấy đều phải học để làm người. Nghĩa là học để hòa hợp năng lực lý trí, ý chí, tình cảm theo một bậc thang giá trị để thành một người có trách nhiệm, biết sử dụng tự do, khao khát chân lý, sống công bằng và yêu thương, tha thứ, v.v. Kinh nghiệm đã cho chúng ta hay: có những người rất giỏi và thông minh, nhưng sự giỏi giang và thông minh đó, họ sử dụng để hại người. Chúng ta sợ sự thông minh đó. Khi sự thông minh và cấp độ luân lý không tương xứng thì tạo nên nhiều kinh hoàng hơn là bình an và hạnh phúc cho mọi người. Tất cả điều đó cho chúng ta một sự thật này: để tự nhiên, sống ích kỷ, ghen tuông, cáu kỉnh, hận thù, bừa phứa thì dễ dàng hơn sống quảng đại, nhân hậu, hiền lành, tha thứ và có kỷ luật. Hãy cho tôi dùng vài sự kiện như một minh họa chân lý trên. Những nhà vệ sinh công cộng, khu nhà thờ đầy rác do các tín hữu. Tất cả nói lên rằng: một cách tự nhiên, xả rác và bỏ mặc không thu dọn những gì bẩn thỉu của mình thì dễ hơn là bỏ rác vào đúng chỗ và dọn dẹp sạch sẽ đồ của mình để kính trọng người đến sau.

Khóe nhìn về con người toàn diện sẽ giúp tôn trọng được bậc thang giá trị trong giáo dục. Điều chúng ta đang chứng kiến trong đất nước là sự đảo lộn các giá trị. Chuẩn bị cho học sinh nghề nghiệp bước vào đời không thể là xấu. Thế nhưng thật sai lầm khi coi đấy là mục tiêu cao nhất. Lối nhìn đó đã làm sai lệch cách nguy hại, vì rõ ràng đặt giá trị con người hệ tại ở việc “có” nhiều hơn là ở việc “là” người ngày một hơn.

“Để đạt được mục tiêu là đào tạo nhân vị toàn diện đối với những nguyên lý dân chủ là cùng chung sống, những quyền lợi và những tự do cơ bản, giáo dục sẽ phải bao gồm đào luyện và thông tin, kỹ thuật và giá trị, theo một cách thức là trước tiên đào tạo những con người, rồi các công dân, rồi các chuyên nghiệp. Ba mục tiêu này là linh thánh cho giáo dục: con người, công dân và nghề nghiệp.”[25]

Những lời đó soi sáng cho ta biết lỗ hổng nào chúng ta đang gặp khi nói về thanh thiếu niên chúng ta hôm nay. Thách đố đến liền khi các nhà giáo dục, thầy cô và chính trị gia “không chia sẻ cùng một nhân học xét trên phương diện văn hóa. Làm sao chúng ta giúp thanh thiếu niên nên những người hạnh phúc khi không có lý tưởng và mục tiêu rõ ràng cho nhân loại, mà trong ánh sáng của nó chúng ta mới có thể phân định cái gì là đúng là sai, là chính trực và bất chính, cái gì đem lại phẩm giá và cái gì hạ thấp phẩm giá, nói tắt, cái gì nhân bản và cái gì phi nhân.”[26] Làm sao chúng ta cống hiến nền giáo dục lành mạnh khi chúng ta không biết rõ mục tiêu.[27]

Thế giới và lịch sử đã chứng kiến nhiều quan điểm về con người. Có hình ảnh con người thực dụng (William James), khoa học (David Hume), xã hội (Auguste Comte), chính trị đảng phái (Karl Marx), ích kỷ, quyền lực (Federich Nietzsche). Giáo Hội với mặc khải của Thiên Chúa qua khuôn mẫu Đức Kitô có một khoa nhân học vốn công nhận “sự tiến bộ khoa học và kỹ thuật trong những năm gần đây thật lớn lao; âm vang của chúng trên nhân loại cũng lớn lao, nhưng không bao giờ mang lại câu giải đáp đầy đủ và thỏa mãn cho nhiều vấn nạn của con người. Chỉ mình Đức Kitô mới mạc khải cho con người thực sự con người là gì mà thôi.”[28] Theo khoa nhân học này, dầu bị phơi trần cho sự xấu do nguyên tội, con người có một ơn gọi siêu nhiên. Họ vẫn mang hình ảnh Thiên Chúa tận thâm sâu và hình ảnh ấy đã được khôi phục một cách tuyệt diệu hơn nữa nhờ chính Đấng là Hình Ảnh duy nhất chân thực của Chúa Cha. Con người là tội nhân, nhưng lại là tội nhân được tha thứ, được thánh hóa, được tẩy sạch, được đưa vào lòng của Chúa Cha.

Khoa nhân học toàn diện thống nhất

Theo ánh sáng này, “Nhân loại, mọi con người, có một nền tảng linh thánh mà họ phải khám phá, để đi xa hơn chính mình và nó dẫn xa hơn bản ngã: Thiên Chúa.”[29] Pascal nói rõ “con người vượt trên chính mình” (L’uomo supera infinitamente l’uomo) Đức tin nhìn con người rất mới, ngay cả giữa tội lỗi nữa, vì
“đức tin không phải là một cái gì rời rạc hoặc chỉ liên kết chặt chẽ với cái gì là nhân bản, lịch sử, trần thế (tạm bợ) hoặc thế tục, song đúng hơn là sinh lực bên trong những thứ này; nó cho chúng sự soi sáng và ý nghĩa mới và cũng siêu việt chúng, trải rộng chân trời của chúng ta vượt qua những biên giới của lịch sử.”[30]

Chỗ khác,
“Chúng ta không được tổ chức công cuộc của mình trên nền tảng là sự chia tách giữa điều linh thánh và trần tục. Nhưng đang khi chấp nhận sự kiện là điều linh thánh và trần tục khác biệt nhau, chúng ta cố gắng cho thấy tại sao tất cả công việc đang làm thì đều liên kết và hiệp nhất trong Đức Kitô.”[31]

Con người tốt lành, trưởng thành không phải chỉ là con người có các nhân đức. Đúng hơn, các nhân đức của họ được thống nhất, hòa hợp với nhau quanh một trục chính. Đức tin không để các nhân đức đứng cạnh nhau như trong bản liệt kê các nhân đức trong thần học. Không ít lần, chúng ta trình bày, quan niệm và tập tành các nhân đức tiếp liền theo nhau. Đời sống như thể chất đống các nhân đức. Quả vậy,
“đời sống thiêng liêng không hệ tại ở một bảng liệt kê những nhân đức rời rạc nhau, nhưng đúng hơn hệ tại ở cấu trúc cân xứng hài hòa và hòa điệu với nhau toàn vẹn, trong một sự liên kết hỗ tương và với một vài sự nhấn mạnh vốn tạo thành một diện mạo đặc biệt. Những nhân đức nơi một người đúng hơn là những giá trị và thái độ cốt yếu làm đặc trưng sắc thái một phong cách sống biệt loại nào đó.”[32]

Vậy ra, giáo dục đích thực sẽ là giáo dục đức tin, tức là giáo dục tới đức tin và trong đức tin, mà cốt yếu đưa tới sự thống nhất đời sống. Chắc chắn, các nhà giáo dục sẽ cống hiến cho trẻ cơm ăn áo mặc phần xác, huấn nghệ và cả lương thực nuôi lý trí. Nhưng trên hết, chúng ta giúp rộng mở trước chân lý và kiến tạo sự tự do của chính mình, giúp chúng thưởng nếm những giá trị chân thật sẽ giúp đem chúng đến sự thánh thiện Kitô giáo.[33] Sự thống nhất đời sống này được hiểu là sự thay đổi tận bên trong mà các ngôn sứ nói tới: Thiên Chúa và chỉ một mình Ngài là chủ của tâm hồn mà thôi.

Giáo dục bằng Loan báo Tin Mừng

Hẳn nhiên, giáo dục và loan báo Tin Mừng là hai hoạt động khác nhau. Giáo dục thuộc diện văn hóa, rao giảng Tin Mừng thuộc diện đức tin. Thế nhưng, coi chúng độc lập, hay tệ hơn, tách biệt là một chuyện khác. Chúng ta đang chứng kiến khuynh hướng cắt nghĩa giáo dục thuần túy dưới diện duy tục. Nó giản lược nhà giáo dục thành thuần túy người cho kiến thức mà thôi. Nhưng sai hẳn. Giáo dục liên quan đến tiến trình nhân vị hóa, “qui chiếu đến tiến trình hấp thụ những giá trị nhân bản phức hợp đang tiến hóa, với mục đích biệt loại của chúng và tính hợp pháp nội khởi.”[34] Nó không liên quan nhiều đến
“việc áp đặt những nguyên tắc cho bằng làm cho tự do ngày một trách nhiệm hơn, liên hệ với lương tâm, phẩm chất chân chính của tình yêu và những chiều kích xã hội… nó có điều gì đó chung với tình cha tình mẹ như thể chia sẻ tiến trình khai sinh nhân bản đối với những giá trị nền tảng như lương tâm, chân lý, tình yêu, công việc, công bằng, tình liên đới, phẩm giá sự sống, công ích, quyền lợi cá nhân. Vì lẽ này nó quan tâm tránh bất kỳ cái gì hạ giá và lệch lạc: ngẫu tượng, bạo lực, ích kỷ, v.v. Mục đích của nó là mang đến sự tăng trưởng của người trẻ từ bên trong, hầu họ trở thành một người lớn có trách nhiệm và cư xử như một người công dân chính trực.”[35]

Như thế, ta thấy không thể cổ xúy một sự tách biệt giữa hai thực tại trên được. Đúng hơn, giáo dục phải lấy khởi hứng từ chính khởi đầu của Tin Mừng và loan báo Tin Mừng đòi buộc ngay từ đầu được thích ứng vào những hoàn cảnh thay đổi của đứa trẻ, thiếu niên, thanh niên. Cách chúng ta loan báo Tin Mừng hướng tới đào luyện những người trưởng thành theo mọi nghĩa của hạn từ. Nền giáo dục của chúng ta nhằm rộng mở trước Thiên Chúa và định mệnh đời đời của con người.”[36] Nền giáo dục như thế phải để ý một vài yếu tố:
“nhân vị là ưu tiên đối với những quan tâm thể chế hay ý thức hệ; chăm sóc đến khung cảnh mà phải phong phú trong những giá trị nhân bản và kitô hữu; phẩm chất và tính kiên định Tin Mừng của lời đề nghị văn hóa được trình bày trong các hoạt động và chương trình; tìm thiện ích chung, cam kết đối với những kẻ thiếu thốn nhất; vấn nạn về ý nghĩa đời sống, cảm thức siêu việt và rộng mở cho Thiên Chúa… Là nhà giáo dục Kitô hữu là người đảm trách công việc giáo dục coi nó như cộng tác với Thiên Chúa trong sự tăng trưởng của nhân vị.”[37]

Loan báo Tin Mừng bằng giáo dục

Loan báo Tin Mừng không bao giờ bị giản lược vào huấn giáo hay phụng vụ mà thôi, nhưng tìm được chỗ của mình trong tất cả những hoàn cảnh sư phạm/văn hóa của giới trẻ. Chúng ta đang nói về đức ái phúc âm được làm thành cụ thể… trong việc cổ xúy và giải phóng người trẻ bị bỏ rơi và để mặc chính mình.

“Loan báo Tin Mừng bằng giáo dục” có nghĩa là biết làm thế nào để cống hiến Tin tuyệt hảo (con người Đức Giêsu) bằng cách thích ứng nó và kính trọng những hoàn cảnh tiến hóa của một người. Người trẻ tìm hạnh phúc, niềm vui sống, quảng đại làm những hy sinh để đạt được điều này, nếu chúng ta tỏ cho chúng một con đường thuyết phục và nếu chúng ta dâng mình như những người bạn có uy tín trên đường. Chúng ta phải là nhà giáo dục và loan báo Tin Mừng. Là người loan báo Tin Mừng chúng ta biết và tìm ra mục tiêu: đem người trẻ tới với Đức Kitô; như nhà giáo dục, chúng ta phải biết làm thế nào bắt đầu từ những hoàn cảnh cụ thể của thanh thiếu niên và thành công trong việc tìm ra phương pháp thích hợp để đồng hành với họ trong tiến trình trở nên trưởng thành. Nếu như mục tử đối với chúng ta không thừa nhận mục tiêu thật là xấu hổ, thì như nhà giáo dục, cũng sẽ xấu hổ nếu chúng ta không thể tìm phương pháp thích hợp để thúc đẩy họ khởi sự trên hành trình và để đồng hành với họ cách khả tín.[38]

III. Những Hệ Quả

1. Những biên cương mới kéo theo những viễn cảnh mới

Không ai nghi ngờ xã hội ngày nay đổi thay phức tạp. Biên cương nghèo đói trải ra xa hơn nhiều. Ngày nay đang nói tới một thứ sa mạc hóa xã hội nhân loại. Quả là từ một xã hội tĩnh sang một xã hội động. Động như thế nào? Xã hội hôm nay “đề cao phẩm giá con người, quyền sống bất khả xâm phạm, tự do tôn giáo, gia đình ở đó bổn phận với xã hội bắt đầu; tình liên đới ở những bình diện khác nhau; sự cam kết chính trị vì một lối sống xã hội dân chủ; những vấn đề xã hội và kinh tế phức tạp; cuối cùng như tổng hợp của tất cả những cái khác, văn hóa (hay những nền văn hóa.)”[39] Cùng với nó, những viễn cảnh mới đang lộ rõ: tiến trình xã hội hóa, giải phóng, trần tục hóa, thăng tiến phụ nữ, Hồi giáo cực đoan, những đòi hỏi những mô hình mới song lệch lạc về gia đình, hôn nhân, v.v. “Các ý thức hệ tuyên bố cần phải thay đổi ngay, kể cả với giá của những phương thế phi nhân và tàn bạo.”[40] Chính con người hoạch định và thực hiện lịch sử. Tương lai liên kết với vị trí trung tâm dành cho thực tiễn, thực hành. Đó là “cách nhìn mới vào những trạng huống và quyết định những ưu tiên, đưa ra những quyết định và giải đáp độc đáo, dẫn tới sự giải phóng xã hội và cá nhân.”[41] Con người muốn mở ra sự chiến thắng của chủ thuyết trần tục (secularism). Viễn cảnh mới đang mở ra cùng với những biên cương mới của sự nghèo túng nhân loại không chỉ là chủ thuyết vô thần, nhưng là vô thần thực tiễn. Tức là con người sống như thể không có Thiên Chúa, không có Ý Nghĩa, không có Chân Lý, Sự Thiện. Mà khi không có Thiên Chúa, thì con người sẽ làm mình thành Thiên Chúa (Dostoevsky). Vậy, đó không là ngẫu tượng sao? Ngẫu tượng không phải là giải thích rằng bất kỳ yếu tố riêng rẽ nào của đời sống con người là tự lập (autonomous) với lề luật Thiên Chúa sao?[42]

2. Những nhấn mạnh mới của tổng hợp đức tin – thiêng liêng – mục vụ

Trước hiện trạng này, Giáo Hội với Vatican II kiên quyết hướng tới con người. “Con người là con đường của Giáo Hội.” Bi quan và lo sợ, có thể là thế, nếu chúng ta thiếu chuẩn bị. Nhưng Vatican II nói cho ta không được quên rằng “các tín hữu đang sống trong một thế giới phát triển không ngừng và chiều kích thế tục của Giáo Hội gắn liền với thân phận lữ hành của mình trong thế giới. Đàng khác giới trẻ phải được đào luyện trong khung cảnh lịch sử của chúng và có thể làm chứng cho ơn gọi Kitô hữu của mình trong những bổn phận nảy sinh từ tính chất trần thế của chúng.”[43] Như vậy, hiểm nguy lớn nhất cho mọi tín hữu là sự chia tách giữa đức tin và đời sống.

Tầm nhìn này cho ta biết phải canh tân huấn giáo ra sao. Với thời gian, khía cạnh nhiệm huấn khi các giáo phụ dạy giáo lý dường như trở nên nhạt dần để thay bằng góc cạnh tri thức. Nếu cần chúng ta đốt giai đoạn để trình bày cho xong các tín điều. Ta có thể thấy điều ấy trong nhiều huấn giáo dự tòng. Chúng ta trình bày giáo lý dưới góc cạnh suy lý hơn là một tri thức sống, kết hiệp và dẫn đến cầu nguyện. Vô tình, đức tin biến thành một trang hoàng đánh bóng cho đời sống con người. Khía cạnh biến đổi, hoán cải ít được để ý tới hơn khía cạnh tòng đạo. Nhưng trong bối cảnh xã hội hiện đại, hài hòa và thống nhất giữa đức tin và lý trí, khát vọng về Thiên Chúa và khát vọng nhân bản đích thực, giữa khoa học kỹ thuật và luân lý chân thật mới mang đến câu trả lời mà con người hôm nay cần. “Mỗi Kitô hữu hãy theo gương Đức Kitô Đấng lao động như một người thợ; họ hãy hãnh diện về cơ hội để thực thi hoạt động trần thế theo một cách thức đến nỗi hòa hợp những sự nghiệp nhân bản, gia đình, nghề nghiệp, khoa học và kỹ thuật với những giá trị tôn giáo, dưới sự hướng dẫn tối cao của chúng mọi sự được sắp đặt cho vinh quang Thiên Chúa.”[44] Đó là chương trình Thiên Chúa muốn hiện thực cho con người.

Vatican II đã cho thấy ơn gọi làm người đích thực và sung mãn là ơn gọi được trở thành con cái Thiên Chúa, đầy tràn Thần khí và được Đức Giêsu phục sinh chiếu soi. Và ngược lại. Đức Giêsu Kitô không là con người hoàn hảo, là Đấng nối kết tuyệt vời nơi chính bản thân mình điều thuộc về con người và điều thuộc về Thiên Chúa sao? “Ngài đã yêu bằng trái tim con người, suy nghĩ bằng khối óc con người, và lao động với đôi tay con người.” Bằng cách đó, Giáo Hội hôm nay tìm được một trực giác thật phong phú: chiều kích phát triển nhân bản trở thành một cấu tố bất khả phân của việc rao giảng Tin Mừng.[45] Đức Gioan Phaolô II đã tóm tắt điều này bằng một lối nói đã trở thành cổ điển: “Con người là con đường mà Giáo Hội phải đi.”

Theo ánh sáng này, sứ vụ rao giảng Tin Mừng không chỉ đóng khung ở việc cải đạo hay trồng Giáo Hội mà thôi.[46] Nó không hệ ở bình diện địa dư, hoặc ngay cả những con số đông đảo hơn.[47]

“Rao giảng Tin Mừng có nghĩa là mang Tin Mừng vào trong tất cả các giai tầng của nhân loại, và qua ảnh hưởng của nó biến đổi nhân loại từ bên trong và làm nó nên mới […] Nhưng không có nhân loại mới nếu trước tiên không có những con người mới được canh tân bởi phép Thánh Tẩy và bằng những cuộc đời, sống theo Tin Mừng.”[48]

Đoạn văn trên cho ta chìa khóa: Tin Mừng đi vào mọi tầng lớp của nhân loại. Nó không hệ ở việc đem lại nhiều thông tin hay kiến thức. Tin Mừng làm đảo lộn “những tiêu chuẩn phán đoán, những giá trị quyết định, những điểm quan tâm, những đường nét tư duy, những nguồn cảm hứng và những khuôn mẫu đời sống của nhân loại, vốn trái nghịch với Lời Chúa và kế hoạch cứu rỗi.”[49] Như thế, thật đúng khi nói rằng rao giảng Tin Mừng là cách giáo dục mới, và ngược lại, giáo dục tìm được ý nghĩa phong phú nhất của mình dưới diện phúc âm hóa.[50]

Suy tư trên làm cho thần học về tạo dựng phải có những dấu nhấn mới ở đó chiều kích nhân học và đặc tính trần thế như tiến bộ khoa học, quyền lợi nhân vị, giá trị của tự do, giá trị của gia đình, công ích, v.v phải được đánh giá đúng. Cũng vậy, thần học đức cậy không còn giới hạn vào những sự sau cùng. Nhưng nay nó chiếu sáng Giáo Hội nhận ra Ađam mới là khuôn mẫu đích thực của nhân loại, là Chúa lịch sử. Giáo Hội không tiến vào một tương lai chung chung và tạm bợ, nhưng vào tương lai siêu việt và dứt khoát của Đức Kitô. Thánh Thần quyền năng đang xây dựng vương quốc trong lịch sử với dấu ấn Đức Kitô phục sinh, cả trong trật tự trần thế của văn hóa và chính trị lẫn trong công việc mục vụ.[51] Hơn nữa, thần học về Giáo Hội nhận rõ tính năng động mầu nhiệm của mình như Thân mình Đức Kitô, Đền thờ Thánh Thần trong lịch sử, Bí tích cứu độ phổ quát, Dân Thiên Chúa trong đó mọi người lãnh nhận ơn gọi nên thánh và cam kết cho cùng một sứ vụ rao giảng Tin Mừng, với những dạng thái chứng nhân khác nhau và phục vụ khác nhau, theo như bậc sống của họ. Theo đó, chân trời của giáo dân trong lãnh vực trần thế và hoạt động mục vụ của Giáo Hội mở rộng thật sự. Lối nhìn về Giáo Hội hiển nhiên phải tập trung đến sự hiệp thông các lực lượng để hiện thực Vương quốc Thiên Chúa.

3. Bốn chiều kích cơ bản trong liên hệ giáo dục-rao giảng Tin Mừng

Chiều kích nhân bản
Đời sống và đức tin gợi nhắc nhau. Khóe nhìn “đức tin là thuốc phiện ru ngủ con người” chẳng thể hiểu đức tin thực sự là gì. Dù đầy đủ và được toại nguyện mọi sự, con người sẽ có lúc phải đối diện trạng huống giới hạn và thiếu thốn. Lúc đó, ta hiểu mình không chỉ nghèo trong nhiều khía cạnh và dưới nhiều hình thức, nhưng nhất là nhận ra cái nghèo tột cùng của con người là gì: nghèo Thiên Chúa.[52] Nhưng kinh nghiệm tôn giáo không có thể trồi hiện mãi đến khi đời sống được khám phá trong ý nghĩa chân thật của nó. Tất cả kinh nghiệm chân thật về đời sống đều làm nổi bật chiều kích tôn giáo. Nó cho thấy giữa tạo dựng và cứu chuộc có sự tiếp nối, chứ không phải rạn nứt.[53] Chính vì thế, các giai đoạn tuổi trẻ có giá trị nhưng cũng bày ra những thách đố cho một người để thành một nhân cách trưởng thành. Chăm chú đến những vấn nạn nảy sinh từ đời sống cá nhân và từ thế giới, ý thức về mầu nhiệm bao quanh mình và cố gắng dò thấu ý nghĩa của nó qua nỗ lực và suy tư quả là cần thiết.[54]

Điều này dẫn tới việc tiếp nhận cuộc sống, chấp nhận chính mình. Không ít người trẻ nghĩ rằng đời của mình không đáng sống vì thiếu những nhu cầu cơ bản. Chính lúc này họ cần nhà giáo dục đức tin ở bên với trí minh mẫn và cõi lòng, giúp họ nhận biết giá trị khôn sánh của cuộc đời như tặng phẩm và như bổn phận. Tầm nhìn đó khiến thiếu niên rộng mở cộng tác với tha nhân, chấp nhận đa nguyên cũng như giới hạn của nhau. Không có nhà giáo dục đức tin, thanh thiếu niên khó lắng nghe tiếng nói nội tâm và học để giải thích những hiện tượng của đời sống xã hội nhân loại, mở rộng tâm trí đến những nguyên tắc luân lý liên hệ mà theo đó họ sẽ thành kẻ ích kỷ hay có trách nhiệm và chia sẻ với tha nhân. Bằng cách đó, câu hỏi về ý nghĩa đời sống và việc tìm kiếm ý nghĩa tối hậu của đời sống bắt đầu hình thành, một cách hiện sinh. Điều này không thể không cần tới nhà giáo dục đức tin, mặc dù cách thức có thể là trang trọng hay tự phát.

“Nơi người trẻ vấn nạn và tìm kiếm ý nghĩa trở thành một lời cầu khấn, nghĩa là ước muốn về một lời đáp trả, một viễn cảnh hay một cách nhìn sẽ giúp giải đáp vấn nạn đặt ra do đời sống, về khởi đầu và kết thúc, về điều cá nhân phải làm để đời sống nên tròn đầy. Đây phải là mục đích của mọi tiến trình giáo dục. Người ta đi qua một kinh nghiệm nhân bản trưởng thành, mà cũng là một kinh nghiệm “tôn giáo” hầu cá nhân có thể thành công đi vào kế hoạch TC cách sung mãn.”[55]

Chiều kích Kitô học
Tăng trưởng nhân bản mà thôi thì không đủ, dù được những nguyên tắc kitô hữu gợi hứng. Giáo dục đức tin đi liền với xác quyết chỉ nơi Đức Giêsu Kitô cuộc sống nhân bản đạt được sự sung mãn. Gặp gỡ cá vị với Đức Giêsu trong đức tin dưới hình thức “khẩn cầu” sẽ đưa đến hoán cải.[56] Bằng không, kiến thức sẽ hời hợt, mau qua, trừu tượng hay như ý thức hệ chi tiết của một nhóm tôn giáo nào. Nó chẳng phải là lời công bố và lời hứa cứu độ.[57] Để gặp gỡ Đức Kitô, con đường phải theo là qua chứng từ của cộng đoàn đức tin, qua kinh nghiệm Tin Mừng chân chính. Dù muốn dù không, Đức Kitô muốn gặp chúng ta qua những dấu chỉ nơi những người tạo nên cộng đoàn, nơi những thái độ làm ra nơi họ do hoài niệm (tưởng nhớ) về Đức Kitô, nơi việc cử hành lòng sùng mộ kitô hữu.[58]

Do đó, những cử chỉ nhân bản và bộc lộ đức tin của những người gần gũi giới trẻ tạo thành tiếng gọi đầu tiên tới đức tin.[59] Chứng từ này bộc lộ cho người trẻ giá trị phổ quát của đức tin, khi họ học từ những khuôn mẫu rõ ràng của đức ái hay sự cam kết vốn kích thích những động lực của họ và sức mạnh của tình yêu họ đối với Đức Kitô. Đức Kitô dần trở thành nhân vật trung tâm soi sáng cuộc tìm kiếm của người trẻ, trở thành sự sống kích thích những năng lực làm tốt của họ, và như con đường dẫn tới sự hoàn thành chính mình. Đức Kitô trở thành đấng được yêu mến, chiêm ngắm và được theo đuổi với thái độ của người môn đệ. Theo đó, giáo lý phải được đi theo bằng một sự đối diện của đức tin với những vấn đề văn hóa. Ta cảm nghiệm mạnh mẽ và cơ bản những điều này để não trạng đức tin được chín muồi thật sự, một đức tin vốn đòi hỏi sự nhất quán giữa tư duy và đời sống. “Đức tin nhìn nhận sự hiện diện và tình yêu của Cha nở rộ trong một thái độ hiền thảo đối với Ngài (“đạo đức” theo nghĩa đen). Cầu nguyện là ngôn ngữ được Thần khí ban cho ta để đến gần Cha và được khai triển trong nhiều hình thức khác nhau mà truyền thống Kitô giáo bày ra.”[60]

Chiều kích Giáo Hội
Tin vào Đức Kitô đi liền với chiều kích Giáo Hội. Không tin nơi Giáo Hội, đức tin sẽ rất èo uột. Chính vì vậy đòi buộc phải giúp giới trẻ sống kinh nghiệm Giáo Hội, phát triển cảm thức thuộc về Giáo Hội như Dân Thiên Chúa và Thân Mình Đức Kitô ngày một mạnh mẽ hơn. Chúng ta mời gọi người trẻ tích cực thể hiện tư cách thành viên của Giáo Hội trong những nhóm nhỏ (giống như cộng đoàn Giáo Hội cơ bản) để cảm nhận tình bạn và những tương giao liên vị sâu xa của chia sẻ và tình liên đới.

Không chỉ thế, người trẻ cử hành ơn cứu độ nơi các bí tích, nơi Lời Chúa, nơi cầu nguyện. Không thể coi nhẹ điều này. Thách đố chính là chỗ giúp cho người trẻ cử hành các thực tại này như biến cố cứu độ. Thật vậy, “giáo dục để cử hành và giáo dục trong cử hành đều cần thiết ngang nhau.”

Chiều kích vương quốc
Dần dần người trẻ học để chọn ơn gọi. Ở đây, ta không nói chọn nghề nghiệp. Đây là bước trưởng thành không thể thiếu được trong sự tăng trưởng nhân bản và Kitô hữu. Ơn gọi Kitô hữu chỉ được hiểu đúng trong viễn cảnh của Nước Thiên Chúa trong đó Thiên Chúa là nhân vật chính. Thiên Chúa muốn con người hạnh phúc và con người được “mời gọi chấp nhận tặng phẩm này với tất cả sự sẵn sàng và đặt cược đời mình cho kế hoạch Thiên Chúa.” Theo đó, cần thiết giúp người trẻ khám phá chỗ đứng của mình trong việc xây dựng vương quốc. Nhãn quan ơn gọi khiến người trẻ đi vào nghề nghiệp hay bậc sống một cách năng động và đa dạng. Làm việc ở nhà thương như một nghiệp vụ và như một ơn gọi là hai chuyện hoàn toàn khác nhau. Và như thế, ơn gọi không được phép hiểu hạn hẹp như trước Vatican II, dù vẫn luôn quan tâm hơn đến ơn gọi linh mục, tu sĩ.

III. Như một kinh nghiệm huấn giáo

Đến đây, xin cho phép con dùng kinh nghiệm huấn giáo của mình như một đóng góp rất khiêm tốn trong việc cùng nhau xây dựng định hướng giáo lý trên quê hương đất Việt hôm nay. Khi ở Đalat, con phụ trách về sinh hoạt thanh thiếu niên và giới trẻ của giáo sở Don Bosco. Thời gian đó, các em vừa học giáo lý vừa sinh hoạt giải trí lành mạnh với những phong trào thi đua. Dưới sự dẫn dắt của các huynh trưởng và giáo lý viên, các em cử hành Thánh Lễ theo phong cách trẻ trung đơn sơ của các em mà vẫn giữ được nghi thức và bầu khí phụng vụ. Phong trào thi đua với những cao điểm theo chu kỳ năm phụng vụ dẫn các em nỗ lực cùng nhau học hành, giao lưu, chơi đùa, đi dạo, pinic, cầu nguyện và cả Chầu Thánh Thể nữa. Những phong trào đó “được đỡ đầu” bằng các hội đoàn trong giáo xứ, như một gia đình lo cho con em của mình. Giáo sở mang nặng bầu khí gia đình tươi vui hơn là một cơ cấu. Trong bầu khí đó, các thiếu niên đã trưởng thành một cách độc đáo và hiện nay, nhiều người vẫn còn là những hạt nhân nòng cốt của giáo lý tại địa phương.

Trong những năm tháng du học, con cũng được kêu gọi để phụ trách giúp các thanh thiếu niên trong cộng đồng tín hữu Việt Nam về giáo lý. Con cũng tiếp tục dành thời gian ở giữa thanh thiếu niên đủ mọi kiểu tóc, áo quần. Được một thời gian, cộng đoàn mời gọi con cộng tác lo cho thanh thiếu niên. Tổng quát, chương trình diễn tiến như sau: sau Thánh Lễ, các em có giờ giáo lý. Giờ ra chơi của các em là giờ sinh hoạt chung với nhau, với những phong trào thi đua về trò chơi. Sau đó các em có giờ học Việt ngữ. Chương trình đó chiếm trọn cả buổi chiều ngày Chúa Nhật. Mãi đến 4 giờ chiều mới tan sinh hoạt. Và ít nhất một tháng một lần, các thầy cô trong ban Việt Ngữ, giáo lý viên, và các huynh trưởng phụ trách các phong trào, đều ngồi lại với nhau để lượng giá các vấn đề. Các thầy cô lúc đầu chống đối rất mạnh, vì như vậy họ sẽ phải ở trường lâu giờ hơn, sẽ không được đi shopping và khi chiều về thi thấm mệt. Họ viện lẽ giáo lý đâu có cần sinh hoạt và họ cũng cần có giờ nghỉ ngơi để hôm sau đi làm.

Lắng nghe những yêu cầu thực tiễn và chính đáng của họ, con bình thản trao đổi với họ. Con mời gọi họ xác định một diện mạo “người” nào cho tương lai: một mẫu người toàn diện, hay một mẫu người dị dạng, có đầu rất to, nhưng tay chân và trái tim rất nhỏ. Từ mục tiêu đó, con cho họ thấy rằng không được đánh giá thấp những sinh hoạt vui chơi kia. Chắc chắn, Thánh Lễ là tối ưu. Giờ Giáo lý là bất khả thế. Nhưng khi các em chơi, các em mới học trên thực tế thế nào là yêu người, thế nào là chân thật, thế nào là tình bạn. Khi gặp những va chạm không cố ý, các em mới học biết xin lỗi cũng như biết tha thứ. Bằng không, các bài giáo lý và giảng lễ vẫn chỉ nằm gọn trong trí óc và không thực tiễn. Giờ chơi như vậy không còn chỉ là giờ xả hơi. Đó chính là giờ tập cầu nguyện, tập sống nhân đức bằng hành động. Cũng chính trong giờ chơi đó, thầy cô hòa mình với những giải trí, trò chơi của em. Họ trở thành không chỉ là một thầy cô trên bục giảng trong lớp, nhưng là người bạn, người chỉ dẫn của thanh thiếu niên trong cuộc đời. Lời nhủ khuyên của họ cho các em trong giờ chơi trở thành lời giáo lý thực hành. Trong giờ chơi đó, tất cả làm thành một gia đình. Thầy cô không chỉ lo cho con cái của mình mà thôi, nhưng cho tất cả, không thiên tư. Tuy nhiên, cũng chính trong giờ đó, thầy cô cũng học biết chính mình; đôi khi vì ham thắng, các thầy cô lại bày cho chúng “ăn gian”, “mánh lới”, “luồn lách” luật chơi, và như thế, rõ ràng họ có thể thấy Lời Chúa và giới răn của Chúa thấm vào cuộc đời mình đến mức độ nào. Khi hiểu được như thế, các thầy cô đã chấp nhận. Họ hiểu rằng để tiếp thu một giá trị, để xây dựng một nhân cách toàn diện, không thể nào không trả giá. Chúng ta đầu tư bao nhiêu, chúng ta gặt hái bấy nhiêu. Sau một thời gian, ai ai cũng nhận thấy các thanh thiếu niên của cộng đoàn lớn lên một cách đặc biệt. Và điều đó đã là phần thưởng khôn sánh cho những mệt nhọc của họ. Dần dần, họ bằng lòng trả giá các hy sinh ấy để được những thanh thiếu niên cho tương lai của cộng đồng.

IV. Như lời kết luận

Xin cho phép tôi dùng bài thơ của Gabriella Mistral để hiểu tại sao ta phải hú còi cấp cứu giáo dục.
Tên của nó là “Hôm Nay”
Chúng ta phạm nhiều sai lầm và lầm lỡ.
Nhưng tội tệ nhất ta phạm là bỏ mặc trẻ em,
Là lãng quên nguồn mạch sự sống.
Nhiều điều chúng ta cần có thể đợi chờ.
Nhưng trẻ em lại không thể.
Ngay giờ này từng thớ xương của em đang được hình thành,
Máu của em đang được tạo nên và
Những giác quan của em đang được phát triển.
Với trẻ em ta không thể trả lời “Ngày Mai.”

Đúng thế, trẻ em có tên là “Hôm Nay” đấy. Và ta hãy nghe: Đừng nói với một người ngày mai anh hãy đến lại và tôi sẽ cho anh, nếu con có thể cho nó hôm nay. Dù chúng ta đang gặp khó khăn đến mấy, chúng ta đừng bao giờ nói với trẻ em “ngày mai” tôi sẽ cho em nền giáo dục chân chính.

Đúng là Thiên Chúa muốn từng người và mọi người hạnh phúc. Hạnh phúc ấy hệ tại ở sự hiệp nhất mật thiết giữa thiên quốc và trần thế. Trong vương quốc Thiên Chúa, những giá trị nhân bản không bị phá hủy, nhưng được thánh hóa và nên hoàn hảo. Ước muốn ấy, Ngài thực hiện ngay trong lịch sử hôm qua và hôm nay, chứ không phải trong tương lai bất định. Đức Giêsu hôm qua, hôm nay và cho đến muôn đời. Thiên Chúa không ban cho nhân loại Con Ngài như một trang hoàng hay như một khách du lịch thăm trái đất. Trái lại, Thiên Chúa định cho Đức Giêsu là Khuôn mẫu và Trưởng tử của chúng ta. Người Con ấy lại hòa hợp nơi chính mình thần tính và nhân tính. Nếu vậy, không thống nhất đời sống, chúng ta có nguy cơ trình bày một hình ảnh méo mó về Thiên Chúa, khiến con người ngày nay chống báng và tẩy chay.

Chính vì thế, chiều hướng huấn giáo của chúng ta phải hòa hợp được chiều kích nhân bản, Chúa Kitô, Giáo Hội và vương quốc. Huấn giáo không còn chỉ trình bày tín lý, cách giáo điều, nhưng phải mang tính cách mục vụ cũng như giáo dục hướng tới Con Người Hoàn Hảo.

Lời kêu xin “Maranatha” của sách Khải huyền, của toàn Giáo Hội xưa và nay, của Giáo Hội Việt Nam có lẽ phải chuyển thành lời cầu xin Chúa Giêsu đến và làm chủ tâm hồn giới trẻ chúng ta. Ngài là NHÀ GIÁO DỤC VÀ LOAN BÁO TIN MỪNG DUY NHẤT MÀ GIỚI TRẺ VIỆT NAM KHAO KHÁT TẬN SÂU THẲM.

________________________________________
[1]X. GS 31. “Trước hết cần phải tổ chức việc giáo dục ngừoi trẻ thuộc bất cứ thành phần nào trong xã hội, làm sao để đào tạo được những người nam và nữ không những tài giỏi về văn hóa mà còn có một tâm hồn cao thượng, bởi vì thời đại chúng ta đang khẩn thiết đòi phải có những người như vậy”; cũng x. Giovanni Mottini, cuộc phỏng vấn của Zenit, “Saving the Africa of the Future” đăng trong Zenit ngày 21.06.2011.
[2]X. Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 37; cũng xem Đề cương Giáo Hội tại Việt Nam, số 35-37; Tài liệu làm việc, số 26.
[3]Hồng y Cafarra “Education Emergency. Commitment, beauty and the attempt to educate” ngày 6.11, 2007; được P. Chavez trích lại trong diễn từ kết thúc Salesian Family Spirituality Days 2008, “Educating with the Heart of Don Bosco”.
[4]X.Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 43;
[5]X. HĐGMVN, Đề cương Giáo Hội tại VN, số 2-6;Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 4-9.
[6]Hồng y Cafarra, Education Emergency. Commitment, beauty and the attempt to educate” ngày 6.11, 2007; được P. Chavez trích lại trong diễn từ kết thúc Salesian Family Spirituality Days 2008, “Educating with the Heart of Don Bosco”; cũng x. Đức Bênêđictô XVI, Bài giảng Thánh lễ ở Olympic Stadium ngày 2011-06-19.
[7]X. LG 8; Đức Gioan Phaolô II, RH 18, 21.
[8]X. GS 1; 31;
[9]X.Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 5; Bruno Forte, “What a Theologian-Pope Tells Theology”, cuộc phỏng vấn do Mirko Testa thực hiện, đăng trên Zenit ngày 25.01.2010.
[10]X. Đức Bênêđictô XVI, SS 4; DCE 28; Đề cương Giáo Hội tại Việt Nam, số 29; Tài liệu làm việc, số 17-19;Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 3, 4.
[11]X. Đức Gioan Phaolô II, RH 12-17; Bênêđictô XVI, CV 21-33;Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 9.
[12]Vigano, “Don Bosco: Iuventutis pater et magister”, Acts, p. 16.
[13]Vigano, ibid., p. 16.
[14]X.Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 36.
[15]Vigano, ibid., p. 16.
[16]X. FABC II; Aloysius Pieris, God’s Reign for God’s Poor, Tulana Research Centre, Sri Lanka, 1999.
[17]Vigano, ibid., p. 16-17.
[18]X. Bênêđictô XVI, DCE 18, 29;Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 41.
[19]X. GS 35, 29.
[20]P. Chavez, “Educating with the heart of Don Bosco”.
[21]P. Chavez, “Educating with the heart of Don Bosco”.
[22]P. Chavez, Giáo dục đức tin cho thanh thiếu niên; cũng x.Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 44.
[23]X. P. Chavez, “Education and Citizenship, Forming the Citizen in a Salesian Way”
[24]X.Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 32, 37-38; Đề cương Giáo Hội tại Việt Nam, 25.
[25]P. Chavez, “Education and Citizenship. . .”
[26]P. Chavez, ibid.,
[27]X. Đức Bênêđictô XVI.
[28]Vigano, The New Evangelization, p. 12-13.
[29]P. Chavez, “Education and Citizenship…”
[30]Vigano, Salesian Spirituality for the New Evangelization, p. 12.
[31]FSDB 15.
[32]Cẩm nang giám đốc, chương 6
[33]X. Cẩm nang Giám đốc, chương 5.
[34]P. Chavez, “Educating with the heart of Don Bosco”
[35]P. Chavez, ibid.,
[36]P. Chavez, ibid.,
[37]P. Chavez, ibid.
[38]P. Chavez, ibid.
[39]Vigano, the New Evangelization, p. 7.
[40]Vigano, ibid, p. 9.
[41]Vigano, ibid. p. 9.
[42]Gioan Phaolô II, Oss. Rom. 28-29 Aug. 1989.
[43]Vigano, ibid. p. 8.
[44]GS 43.
[45]Synod 1975; 1980
[46]X. Đức Bênêđictô XVI, DCE 31; Đề cương Giáo Hội tại Việt Nam, số 26; Tài liệu làm việc, số 18.
[47]X. Đức Phaolô VI, EN 19.
[48]Đức Phaolô VI, EN 18; Cũng x. Pontifical Council for Culture, Towards a Pastoral Approach to Cutlure, số 2-4.
[49]Đức Phaolô VI, EN 19; cũng x. Đức Bênêđictô XVI, SS 4.
[50]X. Đức Gioan Phaolô II; Đức Bênêđictô XVI, Bài nói chuyện ở Pontifical Roman Major Seminary tại Chapel Of The Seminary, ngày thứ sáu, 12 tháng Hai, 2010.
[51]Vigano, op. cit., p. 16.
[52]X. GS 19-21.
[53]X. Các Kinh tiền tụng mùa Phục sinh
[54]X. GS 18; Đức Bênêđictô XVI, Diễn từ cho Roman Ecclesial Congress, “May There Be a Growing Commitment to a Renewed Season of Evangelization”, đăng trên Zenit ngày 14.06.2011.
[55]GC23 148.
[56]X. Hướng dẫn tổng quát việc dạy giáo lý, số 142-145.
[57]X. Gioan Phaolô II, RH 8; Đức Bênêđictô XVI, SS 16-23.
[58]X. Đức Phaolô VI, MF 35-38; SC 7.
[59]Đức Gioan XXIII nói rằng ngài học được mọi điều cần thiết từ trên gối của mẹ mình.
[60]Công hội 23 của Tu hội Salêdiêng Don Bosco.

BÀI THUYẾT TRÌNH 2 A : GIÁO DỤC BẰNG PHÚC ÂM HÓA VÀ PHÚC ÂM HÓA BẰNG GIÁO DỤC (09/08/11, 4:48 pm)

Thuyết trình viên
Lm Giuse Nguyễn Văn Am SDB

Kính thưa quí Đức Cha, các Linh mục, tu sĩ và hết thảy mọi người tham dự Đại hội Giáo Lý toàn quốc hôm nay,

Trước hết, xin cho con được nói lên lời tri ân với tất cả mọi người, nhất là với ban tổ chức, đã dành cho con vinh dự này: được tham dự Đại hội Giáo Lý toàn quốc, và còn được vinh dự chia sẻ những nghĩ suy và quan tâm của mình với Đại hội.

Con được kêu gọi để trình bày đề tài: Giáo dục bằng phúc âm hóa và phúc âm hóa bằng giáo dục. Đây là một đề tài vốn sẽ mang đến những trực giác mục vụ có thể canh tân việc huấn giáo của chúng ta, vì mục tiêu tối hậu của huấn giáo chính là được biến đổi nên giống Đức Kitô, con người hoàn hảo. Nhưng con cũng phải nói ngay sự giới hạn của mình. Con không thể đóng được nhiều vai trò. Trong Thân Mình Đức Kitô, mỗi chi thể đều có phận vụ của mình, và không thể làm công việc của chi thể khác. Thiên Chúa đã muốn con trở thành một người con của Don Bosco, và trong đoàn sủng ấy, con được nuôi dưỡng, suy tư, lớn lên và trưởng thành. Chính vì thế dù muốn dù không, suy tư của con một cách tự nhiên và tự phát mặc lấy hướng chiều thiêng liêng của vị Thánh đó trong Giáo Hội. Con xác tín rằng khi càng là một người Salêdiêng chân chính, con lại càng có thể đóng góp phong phú hơn cho Giáo Hội địa phương, bởi vì đoàn sủng, phương pháp mục vụ và sự thánh thiện của Don Bosco thuộc về toàn Giáo Hội. Các dòng tu đóng góp cách chuyên biệt cho Giáo Hội qua chính đoàn sủng của mình. Đó là xác tín của Vatican II. Trong bài suy tư này, con sẽ cố gắng dựa trên nguồn liệu và kinh nghiệm đa dạng. Tuy nhiên, nếu đôi lúc con có qui chiếu đến Don Bosco để minh họa, xin anh chị em cũng hiểu đây không phải là một thứ tô son đánh phấn cho vị Sáng lập của mình. Nhưng thực sự hướng mục vụ-giáo dục-tông đồ của Ngài là thế, như lịch sử Giáo Hội nói lên.

Để khai triển đề tài, con xin tất cả cùng lắng nghe tiếng còi hụ báo động của giáo dục, để chọn được thái độ khởi từ những kẻ thấp nhất. Nơi họ ta lắng nghe được niềm khao khát một nền nhân học toàn diện và thống nhất, với mối liên hệ chặt chẽ đến độ bất khả phân giữa giáo dục và loan báo Tin Mừng: Giáo dục bằng rao giảng Tin Mừng và Rao giảng Tin Mừng bằng giáo dục. Hướng đi này mang lại những hệ quả thiết thực cho một tổng hợp thiêng liêng và mục vụ. Để thấy những suy tư trên không chỉ trên bàn giấy, con xin ghi lại một vài kinh nghiệm huấn giáo của chính mình như một minh họa rất nhạt và giới hạn, dưới mối tương quan giáo dục và rao giảng Tin Mừng. Nhờ đó, con sẽ kết luận về một con người lớn lên chỉ có một trái tim với nhịp đập liên kết của tĩnh mạch và động mạch, khác biệt, không lẫn lộn nhưng lại không phân chia. Nhịp đập của trái tim tin cậy mến nơi người tín hữu đưa ân sủng của Thiên Chúa vào trong thực tại trần thế và đưa những cặn bã của trần thế vào ân sủng để được biến đổi nên hoàn thiện, vì sự sống hạnh phúc của người con Thiên Chúa.

I. Hồi còi báo động giáo dục đức tin để tìm hướng mục vụ

1. Nỗi lo có thực

Âu lo trước tiền đồ của cha ông, Đại hội Dân Chúa vừa qua rõ ràng gióng lên một hồi còi báo động giáo dục của đất nước. Chạm tới tận sâu thẳm, những môn đệ của Đức Giêsu tại Việt Nam muốn đặt giáo dục thành một trong những ưu tiên trong kế hoạch mục vụ của mình trong những năm tới. Tiêu chuẩn “tiên học lễ hậu học văn” của các bậc cha anh đang đối diện với thực tại “bạo lực học đường”, “những bệnh thành tích giáo dục”, “những lợi dụng uy danh nhà giáo”, v.v. Truyền thống đất Việt luôn quan tâm đến giáo dục, đào tạo những nhân hiền cho dân tộc, vì biết rõ vận mạng quê hương tùy ở đây, tùy vào “trăm năm trồng người.” Thế nhưng, ngày nay chúng ta đang nhận rõ sự xuống cấp của giáo dục, với nhiều tiếng gióng lớn. Hẳn nhiên chúng ta vẫn quan tâm đến giáo dục, nên mới gióng tiếng. Vấn đề ở đây chính là nền giáo dục đang mất phương hướng, hay nói đúng hơn, đang đặt sai các bậc thang giá trị.[1] Đó là điều được phản ánh trong Đại hội Dân Chúa vừa qua.[2] Bậc thang giá trị phải dẫn dắt giáo dục là tiên vàn giáo dục thành người, rồi thành công dân, sau cùng mới thành chuyên viên. Thế mà giáo dục hiện nay thường được hiểu đáp ứng nhu cầu sản xuất. Báo động giáo dục là đấy.

Nhưng còn nữa:
“Thế hệ trẻ em hỏi xem họ có thể tiến vào một vũ trụ chân thiện mỹ hay không, đang khi đó thế hệ phụ huynh trở nên xa lạ trước một vũ trụ ý nghĩa. . . . Báo động giáo dục là sự ngắt quãng đối với câu chuyện mà một thế hệ kể cho thế hệ khác: phía thế hệ phụ huynh nó thì mất trí nhớ còn thế hệ con cái thiếu khả năng ngay cả nói rõ vấn nạn nảy sinh trong tâm hồn chúng. Cha mẹ không cống hiến truyền thống nào, bởi vì họ mất trí nhớ về nó, và họ trở thành chứng nhân cho hư vô và chỉ chuyển giao luật lệ. Trẻ em lại thấy mình lang thang trong một sa mạc không có lối đi, không còn biết họ từ đâu đến và đang đi đâu.”[3]

Điều vừa được nói có lẽ phản ánh đúng tâm trạng chúng ta dẫu chúng ta không diễn đạt được cách bóng bảy như thế. Chúng ta nhìn nhận rõ những cơ cấu truyền thống (như gia đình, trường học, giáo xứ) với những sinh hoạt truyền thống (kinh tối gia đình, các kinh quen thuộc, ngắm thương khó, v.v.) đang ngày một lạc lõng hơn với thế hệ trẻ.[4] Chúng không đến với chúng ta và nhiều người đến chỉ để cho xong một bó buộc nào đó. Cùng lúc đó, chúng ta đang loay hoay chưa tìm được những cơ cấu mới để chuyển giao giá trị chúng ta thâm tín. Thế hệ trẻ có những cấu trúc sinh hoạt mà chúng ta chưa thể vào được vì chóng mặt (chẳng hạn, chúng ta xem các trẻ bấm các phím chơi game hay phím điện thoại di động mà chóng mặt). Chính Đại hội Dân Chúa cũng nhìn thấy trào lưu duy tục, tiêu thụ và hưởng lạc đang tàn phá nhiều tâm hồn thanh thiếu niên, tạo cho chúng những thế giới ảo của anh hùng, của tình yêu.[5] Rõ ràng, “bị nhổ rễ khỏi truyền thống vĩ đại vốn cho chúng sự sống, giới trẻ tìm được một vị khách gây phiền muộn nhất đến sống với mình: chủ thuyết hư vô. Chúng ta đừng dối mình: đây là tình trạng cho nhiều người trẻ hôm nay.”[6] Thách đố này đòi buộc Giáo Hội, nhất là các giáo lý viên được hiểu là những nhà giáo dục đức tin, tìm ra lời đáp trả giáo dục có thể nảy sinh một nền văn hóa của chân thiện mỹ.

Hồi còi báo động giáo dục khiến Giáo Hội tại Việt Nam phải nhìn về chính mình ngay và chọn thái độ: cứ như cũ, vì giáo lý là không đổi thay, hay an phận, mặc kệ thế hệ trẻ, hay cùng nhau tìm phương cách mới, vì Thiên Chúa luôn luôn lớn hơn và con người luôn đổi mới? Thật vậy, nếu Giáo Hội vẫn là nhà giáo dục của nhân loại, thì Giáo Hội tại Việt Nam buộc phải tìm cách thực thi sứ vụ ấy, vào lúc thuận cũng như lúc nghịch. Nếu Giáo Hội vẫn nắm giữ những truyền thống lên tới thời Tông đồ thì Giáo Hội tại Việt Nam phải kiếm tìm được một lối đi mới để rao giảng Tin Mừng, để phúc âm hóa con người và các nền văn hóa của họ. Nếu Giáo Hội là thầy dạy chân lý, cột trụ nâng đỡ thuần phong mỹ tục, thì Giáo Hội tại Việt Nam phải để cho mầu nhiệm nhập thể của Ngôi Lời khởi hứng mình trong phương hướng mục vụ.[7] Có lẽ chưa bao giờ trong lịch sử Giáo Hội tại Việt Nam lại nhấn mạnh đến giáo dục đức tin đến thế. Giáo Hội này đang kêu gọi các gia đình, các giáo lý viên, các mục tử hiến mình cho giáo dục dẫn tới trưởng thành đức tin làm lẽ sống cho mình, làm ưu tiên số một. Bởi lẽ đó là cách Giáo Hội sẽ đóng góp vào tiền đồ của quê hương cách ý nghĩa nhất.

2. Khởi đi từ những kẻ thấp nhất

Đứng trước một thế giới giầu có về mọi mặt, nhưng lại đang phân hóa thành Nam-Bắc với khối khổng lồ của những kẻ nghèo khổ thậm chí tới mức không xứng với nhân phẩm sánh vai với số rất ít người bơi trong bể dư dật, Vatican II cho thấy GH phải khởi đi từ những ưu sầu, vui tươi, kỳ vọng, phiền sầu và hy vọng của những người thấp kém nhất;[8] lối đi này không phản ánh gì khác hơn lối đi của Thiên Chúa: Thiên Chúa đã trở nên một người trong những kẻ hèn kém, bị bỏ rơi nhất và hơn nữa, đã đồng nhất chính mình với họ. Những kẻ thấp hèn nhất này không chỉ thuộc diện vật chất. Họ thật đa dạng, có thể ở diện tri thức, luân lý, tâm linh, vì “sự ngu dốt tôn giáo đang gia tăng nơi những thế hệ mới”, thực hành tôn giáo chân chính ngày càng giảm; chính giữa các thanh thiếu niên mang danh Kitô hữu, vị Thiên Chúa Kitô hữu hình như đã mất vị trí trung tâm cho Thiên Chúa của đa phương tiện vốn tôn thần thể thao, âm nhạc, tài tử.[9]

Chọn lựa này hoàn toàn là mục vụ.[10] Dầu vậy, thật đúng, “những kẻ nhỏ bé nhất là dấu chỉ sâu sắc của cuộc khủng hoảng ngày nay,” vì lẽ xét cho cùng nghèo khổ của thế giới hôm nay đã chuyển thành vấn đề luân lý.[11] Nhãn quan mục vụ, nghĩa là xuất phát từ đức ái mục tử, khiến các nhà giáo dục đức tin chúng ta “hủy bỏ những ngẫu tượng chúng ta dựng lên: tiền tài, quyền bính, tiêu thụ, phung phí và khuynh hướng sống vượt quá những phương tiện và khả thể của mình. Rồi chúng ta sẽ tái khám phá giá trị cố hữu trong thiện ích chung, vì đất nước sẽ tăng trưởng trừ phi tất cả chúng ta cùng tăng trưởng.”[12]

Đường nét tiếp cận này “kích thích một sự thay đổi não trạng trong cách thức chúng ta tri nhận những điểm chiến lược của việc rao giảng Tin Mừng.”[13] Chúng ta đã quá quen khởi từ tư cách người ban phát. Chỉ cần cho, thế là đủ rồi. Cho luôn luôn là tốt. Không cần hay ít để ý xem tặng phẩm ta mang lại cho có thích hợp, có đáp ứng nhu cầu, có được mong chờ, cung cách ta trao ra sao.[14] Không lượng giá những góc cạnh trên khiến có thể xẩy ra là những lối mục vụ của chúng ta trở thành không hiệu quả, gây chán ngán tẻ nhạt và bị coi thường. Đã đến lúc, “khởi từ những kẻ thấp nhất cho chúng ta hiểu tốt đẹp hơn những vấn đề của mọi người.”[15]

Hướng đi từ những kẻ thấp hèn nhất luôn phải trả giá. Ở giữa những người đó, chúng ta chợt bừng tỉnh, thoát khỏi căn bệnh cố hữu của những vị ngôn sứ buồn bã thất vọng, tưởng chừng như Thiên Chúa chỉ làm nên những tai ương. Không phải thế. Chúng ta dần dần học ra bài học khó nuốt trôi: Thiên Chúa canh tân bộ mặt trái đất nhờ những người nghèo.[16]

“Nếu GH tập trung vào những kẻ thấp hèn nhất thì không chỉ bởi vì họ bị bỏ rơi, thiếu thốn, không chỉ bởi vì họ nghèo và ở bền lề xã hội, không chỉ bởi vì họ ở cuối của đường nét và nạn nhân của những cơ cấu không thích đáng, nhưng còn bởi vì GH tri nhận ở giá trị thật của họ những phẩm tính giầu có của cõi lòng vốn hứa hẹn niềm hy vọng mới cho tương lai.”[17]

Rõ ràng, chúng ta học xác tín rằng không có một tạo vật nào hoàn toàn là xấu xa dơ bẩn. Nếu thế, Thiên Chúa đã chẳng bao giờ sáng tạo nó.

II. Một nhân học toàn diện

Khởi từ những kẻ thấp kém nhất, chúng ta bắt gặp sự thật rằng trước khi họ cần cơm bánh, họ cần được kính trọng và yêu thương;[18] Thực thế, giới trẻ cần sân chơi để triển nở tình bạn. Họ cần được kiến thức để biết chân lý, họ cần được học hành tử tế. Họ cần tình yêu gia đình.Trên hết, họ cần Thiên Chúa để làm cho tự do của họ trở nên đích thực và tròn đầy. Rõ ràng, giới trẻ cần được đóng góp phần mình để xây dựng chứ không phải để phá hoại.[19] Nếu Giáo Hội không thể trao ban điều mà các ý thức hệ không thể cho (sự kính trọng nhân vị, tình yêu và lòng thương mến) thì Giáo Hội chẳng khác nào một cơ chế lạnh lùng, nếu không nói là bóc lột. Nói theo góc cạnh giáo dục, khát vọng trên có thể diễn đạt như sau: Ở tận nền tảng của tất cả suy tư chúng ta, có một hoài nghi xem chúng ta đạt được phẩm chất giáo dục là kiến tạo những con người mới theo đòi hỏi của văn hóa mới hay không. “Chúng ta phải ưu tiên hướng đến đào tạo những người tự do chân thật, có óc phê phán, cam kết cho xã hội, có thể phục vụ anh chị em mình, tìm thấy động lực của mình từ Tin Mừng, nơi đức tin của họ vào Chúa Kitô, Con Người mới.”[20] Hay “giáo dục sẽ thường hằng hóa hệ thống cạnh tranh cũ kỹ hay sẽ mở ra những con lộ đi tới tham gia, chia sẻ trách nhiệm, tình liên đới và công bằng xã hội?”[21] Đấy không phải là hướng đi của giáo dục bằng rao giảng Tin Mừng và rao giảng Tin Mừng bằng giáo dục hay sao?

Soi sáng từ nhân học toàn diện, Giáo Hội và cách riêng những nhà giáo dục đức tin phải đặt lên hàng đầu thiện ích và hạnh phúc của những con người, chứ không phải vận hành một cơ cấu hay nhồi nhét một số kiến thức. Mà điều ấy chẳng thể xẩy ra được khi chúng ta chú ý rất ít hoặc chẳng mảy may đặt thành vấn đề:
“những khó khăn và đau khổ mà thanh thiếu niên phải đối diện trong việc hình thành nhân cách của chúng […] Đời sống của thanh thiếu niên cùng một lúc là khởi điểm bó buộc cho một hành trình đức tin, là điểm qui chiếu liên tục trong việc phát triển của nó, và là mục tiêu của chính hành trình, một khi nó được biến đổi và được đặt trên con đường tới sự sung mãn trong Đức Kitô Giêsu. Cũng thế, việc loan báo Đức Kitô, được canh tân liên tục, là khía cạnh căn bản của toàn hành trình; nó không phải là một cái gì xa lạ hay chỉ tiếp giáp với kinh nghiệm của tuổi trẻ. Trong kinh nghiệm đó nó trở thành con đường, sự thật và sự sống viên mãn.”[22]

Đoạn văn trích dẫn khiến chúng ta giật mình. Chúng ta rất dễ quên: thanh thiếu niên chưa có một nhân cách hoàn thành. Chúng đang hình thành nhân cách. Vậy mà nhiều khi chúng ta đòi hỏi chúng phải là những người trưởng thành, có nhân cách tuyệt vời và chững chạc. Đồng thời, rất nhiều lần chúng ta đến với lớp giáo lý hay lớp học với những mớ kiến thức tín điều đã có sẵn từ bao năm (tôi đã dạy giáo lý cả năm năm rồi, đám thanh thiếu niên này có gì khác đâu) mà chẳng cần hỏi hay áy náy “các thiếu niên của tôi đang thao thức gì”. Chúng ta thường xa lạ với thế giới của tuổi trẻ; không phải sao, chúng ta thường khoanh tay đứng nhìn chúng từ đàng xa hơn là đến gần, chơi, để được chúng chấp nhận và ngồi xuống lắng nghe chúng? Chúng ta muốn nói cho chúng điều phải làm trong những nỗi buồn, gian khổ, hay niềm vui của chúng. Chúng ta đóng vai ông thầy hơn là những người bạn, hay đúng hơn, những người bạn-ông thầy của chúng. Một thầy cô hòa mình làm bạn với trẻ trong giờ chơi, chỉ dạy chúng phải chơi ngay thật, không ăn lận vì háo thắng thì đang là người bạn dạy chúng bài giáo lý sống. (Chúng ta sẽ trở lại điều này). Và như thế, khi trình bày giáo lý, chúng ta dễ dàng nghĩ rằng Đức Kitô đã xong rồi, một lần cho tất cả, không cần phải liên kết với những vấn nạn và ưu tư của con người hôm nay. Con người thời nào mà chẳng giống nhau, mà Đức Kitô lại là Đấng cứu chuộc con người.

Suy nghĩ như thế vô tình chúng ta hành xử như đã đạt đích hơn là đang đi một hành trình, đang lữ hành. Chúng ta xác tín Thiên Chúa cũng là Thiên Chúa của hôm nay và lịch sử và xã hội ngày nay không giống với bất kỳ lịch sử và xã hội nào. Điều ấy có nghĩa rằng không bao giờ có một giới trẻ chung chung. Chỉ có giới trẻ ở đây và lúc này. Chỉ có giới trẻ của Việt Nam hôm nay, tại Thủ đô, hay tại Thành phố Hồ Chí Minh, hay tại Lạng sơn, giới trẻ của xã hội tiêu thụ tân tiến, hay giới trẻ của thế kỷ 19 mà thôi. Cũng thế, chẳng có một tương lai của Đức Kitô đã xong hoặc làm sẵn. Và hệ quả là khởi sự lại với Đức Kitô không chỉ có nghĩa là trở về với Đức Kitô trong Tin Mừng mà thôi, nhưng còn là trở về với những người bạn hôm nay của Ngài. Như thế, trở về với các em trong lớp tôi phụ trách thực sự quả là cần thiết khi khởi đầu tiến trình giáo dục đức tin. Rõ ràng, hai cực thanh thiếu niên và Đức Kitô trong ánh sáng trên mời gọi giáo lý viên chúng ta hoán cải, được Tin Mừng hóa đang khi loan báo Tin Mừng; nếu nói theo khía cạnh giáo dục, họ hãy để mình được giáo dục đang khi giáo dục (nếu việc “là” người luôn là năng động và luôn lên đường, theo Gabriel Marcel).[23]

Chúng ta nhấn mạnh đến một con người toàn diện,[24] vì đó chính là một khóe nhìn rất thực về con người. Rất có thể một ai đó trong chúng ta vẫn chấp nhận nhân chi sơ tính bổn thiện. Nhưng ngay cả như thế, họ cũng đồng ý rằng một người lớn lên phải học từng chút một, học ăn, học nói, học gói, học viết, học đọc, v.v.. Ai nấy đều phải học để làm người. Nghĩa là học để hòa hợp năng lực lý trí, ý chí, tình cảm theo một bậc thang giá trị để thành một người có trách nhiệm, biết sử dụng tự do, khao khát chân lý, sống công bằng và yêu thương, tha thứ, v.v. Kinh nghiệm đã cho chúng ta hay: có những người rất giỏi và thông minh, nhưng sự giỏi giang và thông minh đó, họ sử dụng để hại người. Chúng ta sợ sự thông minh đó. Khi sự thông minh và cấp độ luân lý không tương xứng thì tạo nên nhiều kinh hoàng hơn là bình an và hạnh phúc cho mọi người. Tất cả điều đó cho chúng ta một sự thật này: để tự nhiên, sống ích kỷ, ghen tuông, cáu kỉnh, hận thù, bừa phứa thì dễ dàng hơn sống quảng đại, nhân hậu, hiền lành, tha thứ và có kỷ luật. Hãy cho tôi dùng vài sự kiện như một minh họa chân lý trên. Những nhà vệ sinh công cộng, khu nhà thờ đầy rác do các tín hữu. Tất cả nói lên rằng: một cách tự nhiên, xả rác và bỏ mặc không thu dọn những gì bẩn thỉu của mình thì dễ hơn là bỏ rác vào đúng chỗ và dọn dẹp sạch sẽ đồ của mình để kính trọng người đến sau.

Khóe nhìn về con người toàn diện sẽ giúp tôn trọng được bậc thang giá trị trong giáo dục. Điều chúng ta đang chứng kiến trong đất nước là sự đảo lộn các giá trị. Chuẩn bị cho học sinh nghề nghiệp bước vào đời không thể là xấu. Thế nhưng thật sai lầm khi coi đấy là mục tiêu cao nhất. Lối nhìn đó đã làm sai lệch cách nguy hại, vì rõ ràng đặt giá trị con người hệ tại ở việc “có” nhiều hơn là ở việc “là” người ngày một hơn.

“Để đạt được mục tiêu là đào tạo nhân vị toàn diện đối với những nguyên lý dân chủ là cùng chung sống, những quyền lợi và những tự do cơ bản, giáo dục sẽ phải bao gồm đào luyện và thông tin, kỹ thuật và giá trị, theo một cách thức là trước tiên đào tạo những con người, rồi các công dân, rồi các chuyên nghiệp. Ba mục tiêu này là linh thánh cho giáo dục: con người, công dân và nghề nghiệp.”[25]

Những lời đó soi sáng cho ta biết lỗ hổng nào chúng ta đang gặp khi nói về thanh thiếu niên chúng ta hôm nay. Thách đố đến liền khi các nhà giáo dục, thầy cô và chính trị gia “không chia sẻ cùng một nhân học xét trên phương diện văn hóa. Làm sao chúng ta giúp thanh thiếu niên nên những người hạnh phúc khi không có lý tưởng và mục tiêu rõ ràng cho nhân loại, mà trong ánh sáng của nó chúng ta mới có thể phân định cái gì là đúng là sai, là chính trực và bất chính, cái gì đem lại phẩm giá và cái gì hạ thấp phẩm giá, nói tắt, cái gì nhân bản và cái gì phi nhân.”[26] Làm sao chúng ta cống hiến nền giáo dục lành mạnh khi chúng ta không biết rõ mục tiêu.[27]

Thế giới và lịch sử đã chứng kiến nhiều quan điểm về con người. Có hình ảnh con người thực dụng (William James), khoa học (David Hume), xã hội (Auguste Comte), chính trị đảng phái (Karl Marx), ích kỷ, quyền lực (Federich Nietzsche). Giáo Hội với mặc khải của Thiên Chúa qua khuôn mẫu Đức Kitô có một khoa nhân học vốn công nhận “sự tiến bộ khoa học và kỹ thuật trong những năm gần đây thật lớn lao; âm vang của chúng trên nhân loại cũng lớn lao, nhưng không bao giờ mang lại câu giải đáp đầy đủ và thỏa mãn cho nhiều vấn nạn của con người. Chỉ mình Đức Kitô mới mạc khải cho con người thực sự con người là gì mà thôi.”[28] Theo khoa nhân học này, dầu bị phơi trần cho sự xấu do nguyên tội, con người có một ơn gọi siêu nhiên. Họ vẫn mang hình ảnh Thiên Chúa tận thâm sâu và hình ảnh ấy đã được khôi phục một cách tuyệt diệu hơn nữa nhờ chính Đấng là Hình Ảnh duy nhất chân thực của Chúa Cha. Con người là tội nhân, nhưng lại là tội nhân được tha thứ, được thánh hóa, được tẩy sạch, được đưa vào lòng của Chúa Cha.

Khoa nhân học toàn diện thống nhất

Theo ánh sáng này, “Nhân loại, mọi con người, có một nền tảng linh thánh mà họ phải khám phá, để đi xa hơn chính mình và nó dẫn xa hơn bản ngã: Thiên Chúa.”[29] Pascal nói rõ “con người vượt trên chính mình” (L’uomo supera infinitamente l’uomo) Đức tin nhìn con người rất mới, ngay cả giữa tội lỗi nữa, vì
“đức tin không phải là một cái gì rời rạc hoặc chỉ liên kết chặt chẽ với cái gì là nhân bản, lịch sử, trần thế (tạm bợ) hoặc thế tục, song đúng hơn là sinh lực bên trong những thứ này; nó cho chúng sự soi sáng và ý nghĩa mới và cũng siêu việt chúng, trải rộng chân trời của chúng ta vượt qua những biên giới của lịch sử.”[30]

Chỗ khác,
“Chúng ta không được tổ chức công cuộc của mình trên nền tảng là sự chia tách giữa điều linh thánh và trần tục. Nhưng đang khi chấp nhận sự kiện là điều linh thánh và trần tục khác biệt nhau, chúng ta cố gắng cho thấy tại sao tất cả công việc đang làm thì đều liên kết và hiệp nhất trong Đức Kitô.”[31]

Con người tốt lành, trưởng thành không phải chỉ là con người có các nhân đức. Đúng hơn, các nhân đức của họ được thống nhất, hòa hợp với nhau quanh một trục chính. Đức tin không để các nhân đức đứng cạnh nhau như trong bản liệt kê các nhân đức trong thần học. Không ít lần, chúng ta trình bày, quan niệm và tập tành các nhân đức tiếp liền theo nhau. Đời sống như thể chất đống các nhân đức. Quả vậy,
“đời sống thiêng liêng không hệ tại ở một bảng liệt kê những nhân đức rời rạc nhau, nhưng đúng hơn hệ tại ở cấu trúc cân xứng hài hòa và hòa điệu với nhau toàn vẹn, trong một sự liên kết hỗ tương và với một vài sự nhấn mạnh vốn tạo thành một diện mạo đặc biệt. Những nhân đức nơi một người đúng hơn là những giá trị và thái độ cốt yếu làm đặc trưng sắc thái một phong cách sống biệt loại nào đó.”[32]

Vậy ra, giáo dục đích thực sẽ là giáo dục đức tin, tức là giáo dục tới đức tin và trong đức tin, mà cốt yếu đưa tới sự thống nhất đời sống. Chắc chắn, các nhà giáo dục sẽ cống hiến cho trẻ cơm ăn áo mặc phần xác, huấn nghệ và cả lương thực nuôi lý trí. Nhưng trên hết, chúng ta giúp rộng mở trước chân lý và kiến tạo sự tự do của chính mình, giúp chúng thưởng nếm những giá trị chân thật sẽ giúp đem chúng đến sự thánh thiện Kitô giáo.[33] Sự thống nhất đời sống này được hiểu là sự thay đổi tận bên trong mà các ngôn sứ nói tới: Thiên Chúa và chỉ một mình Ngài là chủ của tâm hồn mà thôi.

Giáo dục bằng Loan báo Tin Mừng

Hẳn nhiên, giáo dục và loan báo Tin Mừng là hai hoạt động khác nhau. Giáo dục thuộc diện văn hóa, rao giảng Tin Mừng thuộc diện đức tin. Thế nhưng, coi chúng độc lập, hay tệ hơn, tách biệt là một chuyện khác. Chúng ta đang chứng kiến khuynh hướng cắt nghĩa giáo dục thuần túy dưới diện duy tục. Nó giản lược nhà giáo dục thành thuần túy người cho kiến thức mà thôi. Nhưng sai hẳn. Giáo dục liên quan đến tiến trình nhân vị hóa, “qui chiếu đến tiến trình hấp thụ những giá trị nhân bản phức hợp đang tiến hóa, với mục đích biệt loại của chúng và tính hợp pháp nội khởi.”[34] Nó không liên quan nhiều đến
“việc áp đặt những nguyên tắc cho bằng làm cho tự do ngày một trách nhiệm hơn, liên hệ với lương tâm, phẩm chất chân chính của tình yêu và những chiều kích xã hội… nó có điều gì đó chung với tình cha tình mẹ như thể chia sẻ tiến trình khai sinh nhân bản đối với những giá trị nền tảng như lương tâm, chân lý, tình yêu, công việc, công bằng, tình liên đới, phẩm giá sự sống, công ích, quyền lợi cá nhân. Vì lẽ này nó quan tâm tránh bất kỳ cái gì hạ giá và lệch lạc: ngẫu tượng, bạo lực, ích kỷ, v.v. Mục đích của nó là mang đến sự tăng trưởng của người trẻ từ bên trong, hầu họ trở thành một người lớn có trách nhiệm và cư xử như một người công dân chính trực.”[35]

Như thế, ta thấy không thể cổ xúy một sự tách biệt giữa hai thực tại trên được. Đúng hơn, giáo dục phải lấy khởi hứng từ chính khởi đầu của Tin Mừng và loan báo Tin Mừng đòi buộc ngay từ đầu được thích ứng vào những hoàn cảnh thay đổi của đứa trẻ, thiếu niên, thanh niên. Cách chúng ta loan báo Tin Mừng hướng tới đào luyện những người trưởng thành theo mọi nghĩa của hạn từ. Nền giáo dục của chúng ta nhằm rộng mở trước Thiên Chúa và định mệnh đời đời của con người.”[36] Nền giáo dục như thế phải để ý một vài yếu tố:
“nhân vị là ưu tiên đối với những quan tâm thể chế hay ý thức hệ; chăm sóc đến khung cảnh mà phải phong phú trong những giá trị nhân bản và kitô hữu; phẩm chất và tính kiên định Tin Mừng của lời đề nghị văn hóa được trình bày trong các hoạt động và chương trình; tìm thiện ích chung, cam kết đối với những kẻ thiếu thốn nhất; vấn nạn về ý nghĩa đời sống, cảm thức siêu việt và rộng mở cho Thiên Chúa… Là nhà giáo dục Kitô hữu là người đảm trách công việc giáo dục coi nó như cộng tác với Thiên Chúa trong sự tăng trưởng của nhân vị.”[37]

Loan báo Tin Mừng bằng giáo dục

Loan báo Tin Mừng không bao giờ bị giản lược vào huấn giáo hay phụng vụ mà thôi, nhưng tìm được chỗ của mình trong tất cả những hoàn cảnh sư phạm/văn hóa của giới trẻ. Chúng ta đang nói về đức ái phúc âm được làm thành cụ thể… trong việc cổ xúy và giải phóng người trẻ bị bỏ rơi và để mặc chính mình.

“Loan báo Tin Mừng bằng giáo dục” có nghĩa là biết làm thế nào để cống hiến Tin tuyệt hảo (con người Đức Giêsu) bằng cách thích ứng nó và kính trọng những hoàn cảnh tiến hóa của một người. Người trẻ tìm hạnh phúc, niềm vui sống, quảng đại làm những hy sinh để đạt được điều này, nếu chúng ta tỏ cho chúng một con đường thuyết phục và nếu chúng ta dâng mình như những người bạn có uy tín trên đường. Chúng ta phải là nhà giáo dục và loan báo Tin Mừng. Là người loan báo Tin Mừng chúng ta biết và tìm ra mục tiêu: đem người trẻ tới với Đức Kitô; như nhà giáo dục, chúng ta phải biết làm thế nào bắt đầu từ những hoàn cảnh cụ thể của thanh thiếu niên và thành công trong việc tìm ra phương pháp thích hợp để đồng hành với họ trong tiến trình trở nên trưởng thành. Nếu như mục tử đối với chúng ta không thừa nhận mục tiêu thật là xấu hổ, thì như nhà giáo dục, cũng sẽ xấu hổ nếu chúng ta không thể tìm phương pháp thích hợp để thúc đẩy họ khởi sự trên hành trình và để đồng hành với họ cách khả tín.[38]

III. Những Hệ Quả

1. Những biên cương mới kéo theo những viễn cảnh mới

Không ai nghi ngờ xã hội ngày nay đổi thay phức tạp. Biên cương nghèo đói trải ra xa hơn nhiều. Ngày nay đang nói tới một thứ sa mạc hóa xã hội nhân loại. Quả là từ một xã hội tĩnh sang một xã hội động. Động như thế nào? Xã hội hôm nay “đề cao phẩm giá con người, quyền sống bất khả xâm phạm, tự do tôn giáo, gia đình ở đó bổn phận với xã hội bắt đầu; tình liên đới ở những bình diện khác nhau; sự cam kết chính trị vì một lối sống xã hội dân chủ; những vấn đề xã hội và kinh tế phức tạp; cuối cùng như tổng hợp của tất cả những cái khác, văn hóa (hay những nền văn hóa.)”[39] Cùng với nó, những viễn cảnh mới đang lộ rõ: tiến trình xã hội hóa, giải phóng, trần tục hóa, thăng tiến phụ nữ, Hồi giáo cực đoan, những đòi hỏi những mô hình mới song lệch lạc về gia đình, hôn nhân, v.v. “Các ý thức hệ tuyên bố cần phải thay đổi ngay, kể cả với giá của những phương thế phi nhân và tàn bạo.”[40] Chính con người hoạch định và thực hiện lịch sử. Tương lai liên kết với vị trí trung tâm dành cho thực tiễn, thực hành. Đó là “cách nhìn mới vào những trạng huống và quyết định những ưu tiên, đưa ra những quyết định và giải đáp độc đáo, dẫn tới sự giải phóng xã hội và cá nhân.”[41] Con người muốn mở ra sự chiến thắng của chủ thuyết trần tục (secularism). Viễn cảnh mới đang mở ra cùng với những biên cương mới của sự nghèo túng nhân loại không chỉ là chủ thuyết vô thần, nhưng là vô thần thực tiễn. Tức là con người sống như thể không có Thiên Chúa, không có Ý Nghĩa, không có Chân Lý, Sự Thiện. Mà khi không có Thiên Chúa, thì con người sẽ làm mình thành Thiên Chúa (Dostoevsky). Vậy, đó không là ngẫu tượng sao? Ngẫu tượng không phải là giải thích rằng bất kỳ yếu tố riêng rẽ nào của đời sống con người là tự lập (autonomous) với lề luật Thiên Chúa sao?[42]

2. Những nhấn mạnh mới của tổng hợp đức tin – thiêng liêng – mục vụ

Trước hiện trạng này, Giáo Hội với Vatican II kiên quyết hướng tới con người. “Con người là con đường của Giáo Hội.” Bi quan và lo sợ, có thể là thế, nếu chúng ta thiếu chuẩn bị. Nhưng Vatican II nói cho ta không được quên rằng “các tín hữu đang sống trong một thế giới phát triển không ngừng và chiều kích thế tục của Giáo Hội gắn liền với thân phận lữ hành của mình trong thế giới. Đàng khác giới trẻ phải được đào luyện trong khung cảnh lịch sử của chúng và có thể làm chứng cho ơn gọi Kitô hữu của mình trong những bổn phận nảy sinh từ tính chất trần thế của chúng.”[43] Như vậy, hiểm nguy lớn nhất cho mọi tín hữu là sự chia tách giữa đức tin và đời sống.

Tầm nhìn này cho ta biết phải canh tân huấn giáo ra sao. Với thời gian, khía cạnh nhiệm huấn khi các giáo phụ dạy giáo lý dường như trở nên nhạt dần để thay bằng góc cạnh tri thức. Nếu cần chúng ta đốt giai đoạn để trình bày cho xong các tín điều. Ta có thể thấy điều ấy trong nhiều huấn giáo dự tòng. Chúng ta trình bày giáo lý dưới góc cạnh suy lý hơn là một tri thức sống, kết hiệp và dẫn đến cầu nguyện. Vô tình, đức tin biến thành một trang hoàng đánh bóng cho đời sống con người. Khía cạnh biến đổi, hoán cải ít được để ý tới hơn khía cạnh tòng đạo. Nhưng trong bối cảnh xã hội hiện đại, hài hòa và thống nhất giữa đức tin và lý trí, khát vọng về Thiên Chúa và khát vọng nhân bản đích thực, giữa khoa học kỹ thuật và luân lý chân thật mới mang đến câu trả lời mà con người hôm nay cần. “Mỗi Kitô hữu hãy theo gương Đức Kitô Đấng lao động như một người thợ; họ hãy hãnh diện về cơ hội để thực thi hoạt động trần thế theo một cách thức đến nỗi hòa hợp những sự nghiệp nhân bản, gia đình, nghề nghiệp, khoa học và kỹ thuật với những giá trị tôn giáo, dưới sự hướng dẫn tối cao của chúng mọi sự được sắp đặt cho vinh quang Thiên Chúa.”[44] Đó là chương trình Thiên Chúa muốn hiện thực cho con người.

Vatican II đã cho thấy ơn gọi làm người đích thực và sung mãn là ơn gọi được trở thành con cái Thiên Chúa, đầy tràn Thần khí và được Đức Giêsu phục sinh chiếu soi. Và ngược lại. Đức Giêsu Kitô không là con người hoàn hảo, là Đấng nối kết tuyệt vời nơi chính bản thân mình điều thuộc về con người và điều thuộc về Thiên Chúa sao? “Ngài đã yêu bằng trái tim con người, suy nghĩ bằng khối óc con người, và lao động với đôi tay con người.” Bằng cách đó, Giáo Hội hôm nay tìm được một trực giác thật phong phú: chiều kích phát triển nhân bản trở thành một cấu tố bất khả phân của việc rao giảng Tin Mừng.[45] Đức Gioan Phaolô II đã tóm tắt điều này bằng một lối nói đã trở thành cổ điển: “Con người là con đường mà Giáo Hội phải đi.”

Theo ánh sáng này, sứ vụ rao giảng Tin Mừng không chỉ đóng khung ở việc cải đạo hay trồng Giáo Hội mà thôi.[46] Nó không hệ ở bình diện địa dư, hoặc ngay cả những con số đông đảo hơn.[47]

“Rao giảng Tin Mừng có nghĩa là mang Tin Mừng vào trong tất cả các giai tầng của nhân loại, và qua ảnh hưởng của nó biến đổi nhân loại từ bên trong và làm nó nên mới […] Nhưng không có nhân loại mới nếu trước tiên không có những con người mới được canh tân bởi phép Thánh Tẩy và bằng những cuộc đời, sống theo Tin Mừng.”[48]

Đoạn văn trên cho ta chìa khóa: Tin Mừng đi vào mọi tầng lớp của nhân loại. Nó không hệ ở việc đem lại nhiều thông tin hay kiến thức. Tin Mừng làm đảo lộn “những tiêu chuẩn phán đoán, những giá trị quyết định, những điểm quan tâm, những đường nét tư duy, những nguồn cảm hứng và những khuôn mẫu đời sống của nhân loại, vốn trái nghịch với Lời Chúa và kế hoạch cứu rỗi.”[49] Như thế, thật đúng khi nói rằng rao giảng Tin Mừng là cách giáo dục mới, và ngược lại, giáo dục tìm được ý nghĩa phong phú nhất của mình dưới diện phúc âm hóa.[50]

Suy tư trên làm cho thần học về tạo dựng phải có những dấu nhấn mới ở đó chiều kích nhân học và đặc tính trần thế như tiến bộ khoa học, quyền lợi nhân vị, giá trị của tự do, giá trị của gia đình, công ích, v.v phải được đánh giá đúng. Cũng vậy, thần học đức cậy không còn giới hạn vào những sự sau cùng. Nhưng nay nó chiếu sáng Giáo Hội nhận ra Ađam mới là khuôn mẫu đích thực của nhân loại, là Chúa lịch sử. Giáo Hội không tiến vào một tương lai chung chung và tạm bợ, nhưng vào tương lai siêu việt và dứt khoát của Đức Kitô. Thánh Thần quyền năng đang xây dựng vương quốc trong lịch sử với dấu ấn Đức Kitô phục sinh, cả trong trật tự trần thế của văn hóa và chính trị lẫn trong công việc mục vụ.[51] Hơn nữa, thần học về Giáo Hội nhận rõ tính năng động mầu nhiệm của mình như Thân mình Đức Kitô, Đền thờ Thánh Thần trong lịch sử, Bí tích cứu độ phổ quát, Dân Thiên Chúa trong đó mọi người lãnh nhận ơn gọi nên thánh và cam kết cho cùng một sứ vụ rao giảng Tin Mừng, với những dạng thái chứng nhân khác nhau và phục vụ khác nhau, theo như bậc sống của họ. Theo đó, chân trời của giáo dân trong lãnh vực trần thế và hoạt động mục vụ của Giáo Hội mở rộng thật sự. Lối nhìn về Giáo Hội hiển nhiên phải tập trung đến sự hiệp thông các lực lượng để hiện thực Vương quốc Thiên Chúa.

3. Bốn chiều kích cơ bản trong liên hệ giáo dục-rao giảng Tin Mừng

Chiều kích nhân bản
Đời sống và đức tin gợi nhắc nhau. Khóe nhìn “đức tin là thuốc phiện ru ngủ con người” chẳng thể hiểu đức tin thực sự là gì. Dù đầy đủ và được toại nguyện mọi sự, con người sẽ có lúc phải đối diện trạng huống giới hạn và thiếu thốn. Lúc đó, ta hiểu mình không chỉ nghèo trong nhiều khía cạnh và dưới nhiều hình thức, nhưng nhất là nhận ra cái nghèo tột cùng của con người là gì: nghèo Thiên Chúa.[52] Nhưng kinh nghiệm tôn giáo không có thể trồi hiện mãi đến khi đời sống được khám phá trong ý nghĩa chân thật của nó. Tất cả kinh nghiệm chân thật về đời sống đều làm nổi bật chiều kích tôn giáo. Nó cho thấy giữa tạo dựng và cứu chuộc có sự tiếp nối, chứ không phải rạn nứt.[53] Chính vì thế, các giai đoạn tuổi trẻ có giá trị nhưng cũng bày ra những thách đố cho một người để thành một nhân cách trưởng thành. Chăm chú đến những vấn nạn nảy sinh từ đời sống cá nhân và từ thế giới, ý thức về mầu nhiệm bao quanh mình và cố gắng dò thấu ý nghĩa của nó qua nỗ lực và suy tư quả là cần thiết.[54]

Điều này dẫn tới việc tiếp nhận cuộc sống, chấp nhận chính mình. Không ít người trẻ nghĩ rằng đời của mình không đáng sống vì thiếu những nhu cầu cơ bản. Chính lúc này họ cần nhà giáo dục đức tin ở bên với trí minh mẫn và cõi lòng, giúp họ nhận biết giá trị khôn sánh của cuộc đời như tặng phẩm và như bổn phận. Tầm nhìn đó khiến thiếu niên rộng mở cộng tác với tha nhân, chấp nhận đa nguyên cũng như giới hạn của nhau. Không có nhà giáo dục đức tin, thanh thiếu niên khó lắng nghe tiếng nói nội tâm và học để giải thích những hiện tượng của đời sống xã hội nhân loại, mở rộng tâm trí đến những nguyên tắc luân lý liên hệ mà theo đó họ sẽ thành kẻ ích kỷ hay có trách nhiệm và chia sẻ với tha nhân. Bằng cách đó, câu hỏi về ý nghĩa đời sống và việc tìm kiếm ý nghĩa tối hậu của đời sống bắt đầu hình thành, một cách hiện sinh. Điều này không thể không cần tới nhà giáo dục đức tin, mặc dù cách thức có thể là trang trọng hay tự phát.

“Nơi người trẻ vấn nạn và tìm kiếm ý nghĩa trở thành một lời cầu khấn, nghĩa là ước muốn về một lời đáp trả, một viễn cảnh hay một cách nhìn sẽ giúp giải đáp vấn nạn đặt ra do đời sống, về khởi đầu và kết thúc, về điều cá nhân phải làm để đời sống nên tròn đầy. Đây phải là mục đích của mọi tiến trình giáo dục. Người ta đi qua một kinh nghiệm nhân bản trưởng thành, mà cũng là một kinh nghiệm “tôn giáo” hầu cá nhân có thể thành công đi vào kế hoạch TC cách sung mãn.”[55]

Chiều kích Kitô học
Tăng trưởng nhân bản mà thôi thì không đủ, dù được những nguyên tắc kitô hữu gợi hứng. Giáo dục đức tin đi liền với xác quyết chỉ nơi Đức Giêsu Kitô cuộc sống nhân bản đạt được sự sung mãn. Gặp gỡ cá vị với Đức Giêsu trong đức tin dưới hình thức “khẩn cầu” sẽ đưa đến hoán cải.[56] Bằng không, kiến thức sẽ hời hợt, mau qua, trừu tượng hay như ý thức hệ chi tiết của một nhóm tôn giáo nào. Nó chẳng phải là lời công bố và lời hứa cứu độ.[57] Để gặp gỡ Đức Kitô, con đường phải theo là qua chứng từ của cộng đoàn đức tin, qua kinh nghiệm Tin Mừng chân chính. Dù muốn dù không, Đức Kitô muốn gặp chúng ta qua những dấu chỉ nơi những người tạo nên cộng đoàn, nơi những thái độ làm ra nơi họ do hoài niệm (tưởng nhớ) về Đức Kitô, nơi việc cử hành lòng sùng mộ kitô hữu.[58]

Do đó, những cử chỉ nhân bản và bộc lộ đức tin của những người gần gũi giới trẻ tạo thành tiếng gọi đầu tiên tới đức tin.[59] Chứng từ này bộc lộ cho người trẻ giá trị phổ quát của đức tin, khi họ học từ những khuôn mẫu rõ ràng của đức ái hay sự cam kết vốn kích thích những động lực của họ và sức mạnh của tình yêu họ đối với Đức Kitô. Đức Kitô dần trở thành nhân vật trung tâm soi sáng cuộc tìm kiếm của người trẻ, trở thành sự sống kích thích những năng lực làm tốt của họ, và như con đường dẫn tới sự hoàn thành chính mình. Đức Kitô trở thành đấng được yêu mến, chiêm ngắm và được theo đuổi với thái độ của người môn đệ. Theo đó, giáo lý phải được đi theo bằng một sự đối diện của đức tin với những vấn đề văn hóa. Ta cảm nghiệm mạnh mẽ và cơ bản những điều này để não trạng đức tin được chín muồi thật sự, một đức tin vốn đòi hỏi sự nhất quán giữa tư duy và đời sống. “Đức tin nhìn nhận sự hiện diện và tình yêu của Cha nở rộ trong một thái độ hiền thảo đối với Ngài (“đạo đức” theo nghĩa đen). Cầu nguyện là ngôn ngữ được Thần khí ban cho ta để đến gần Cha và được khai triển trong nhiều hình thức khác nhau mà truyền thống Kitô giáo bày ra.”[60]

Chiều kích Giáo Hội
Tin vào Đức Kitô đi liền với chiều kích Giáo Hội. Không tin nơi Giáo Hội, đức tin sẽ rất èo uột. Chính vì vậy đòi buộc phải giúp giới trẻ sống kinh nghiệm Giáo Hội, phát triển cảm thức thuộc về Giáo Hội như Dân Thiên Chúa và Thân Mình Đức Kitô ngày một mạnh mẽ hơn. Chúng ta mời gọi người trẻ tích cực thể hiện tư cách thành viên của Giáo Hội trong những nhóm nhỏ (giống như cộng đoàn Giáo Hội cơ bản) để cảm nhận tình bạn và những tương giao liên vị sâu xa của chia sẻ và tình liên đới.

Không chỉ thế, người trẻ cử hành ơn cứu độ nơi các bí tích, nơi Lời Chúa, nơi cầu nguyện. Không thể coi nhẹ điều này. Thách đố chính là chỗ giúp cho người trẻ cử hành các thực tại này như biến cố cứu độ. Thật vậy, “giáo dục để cử hành và giáo dục trong cử hành đều cần thiết ngang nhau.”

Chiều kích vương quốc
Dần dần người trẻ học để chọn ơn gọi. Ở đây, ta không nói chọn nghề nghiệp. Đây là bước trưởng thành không thể thiếu được trong sự tăng trưởng nhân bản và Kitô hữu. Ơn gọi Kitô hữu chỉ được hiểu đúng trong viễn cảnh của Nước Thiên Chúa trong đó Thiên Chúa là nhân vật chính. Thiên Chúa muốn con người hạnh phúc và con người được “mời gọi chấp nhận tặng phẩm này với tất cả sự sẵn sàng và đặt cược đời mình cho kế hoạch Thiên Chúa.” Theo đó, cần thiết giúp người trẻ khám phá chỗ đứng của mình trong việc xây dựng vương quốc. Nhãn quan ơn gọi khiến người trẻ đi vào nghề nghiệp hay bậc sống một cách năng động và đa dạng. Làm việc ở nhà thương như một nghiệp vụ và như một ơn gọi là hai chuyện hoàn toàn khác nhau. Và như thế, ơn gọi không được phép hiểu hạn hẹp như trước Vatican II, dù vẫn luôn quan tâm hơn đến ơn gọi linh mục, tu sĩ.

III. Như một kinh nghiệm huấn giáo

Đến đây, xin cho phép con dùng kinh nghiệm huấn giáo của mình như một đóng góp rất khiêm tốn trong việc cùng nhau xây dựng định hướng giáo lý trên quê hương đất Việt hôm nay. Khi ở Đalat, con phụ trách về sinh hoạt thanh thiếu niên và giới trẻ của giáo sở Don Bosco. Thời gian đó, các em vừa học giáo lý vừa sinh hoạt giải trí lành mạnh với những phong trào thi đua. Dưới sự dẫn dắt của các huynh trưởng và giáo lý viên, các em cử hành Thánh Lễ theo phong cách trẻ trung đơn sơ của các em mà vẫn giữ được nghi thức và bầu khí phụng vụ. Phong trào thi đua với những cao điểm theo chu kỳ năm phụng vụ dẫn các em nỗ lực cùng nhau học hành, giao lưu, chơi đùa, đi dạo, pinic, cầu nguyện và cả Chầu Thánh Thể nữa. Những phong trào đó “được đỡ đầu” bằng các hội đoàn trong giáo xứ, như một gia đình lo cho con em của mình. Giáo sở mang nặng bầu khí gia đình tươi vui hơn là một cơ cấu. Trong bầu khí đó, các thiếu niên đã trưởng thành một cách độc đáo và hiện nay, nhiều người vẫn còn là những hạt nhân nòng cốt của giáo lý tại địa phương.

Trong những năm tháng du học, con cũng được kêu gọi để phụ trách giúp các thanh thiếu niên trong cộng đồng tín hữu Việt Nam về giáo lý. Con cũng tiếp tục dành thời gian ở giữa thanh thiếu niên đủ mọi kiểu tóc, áo quần. Được một thời gian, cộng đoàn mời gọi con cộng tác lo cho thanh thiếu niên. Tổng quát, chương trình diễn tiến như sau: sau Thánh Lễ, các em có giờ giáo lý. Giờ ra chơi của các em là giờ sinh hoạt chung với nhau, với những phong trào thi đua về trò chơi. Sau đó các em có giờ học Việt ngữ. Chương trình đó chiếm trọn cả buổi chiều ngày Chúa Nhật. Mãi đến 4 giờ chiều mới tan sinh hoạt. Và ít nhất một tháng một lần, các thầy cô trong ban Việt Ngữ, giáo lý viên, và các huynh trưởng phụ trách các phong trào, đều ngồi lại với nhau để lượng giá các vấn đề. Các thầy cô lúc đầu chống đối rất mạnh, vì như vậy họ sẽ phải ở trường lâu giờ hơn, sẽ không được đi shopping và khi chiều về thi thấm mệt. Họ viện lẽ giáo lý đâu có cần sinh hoạt và họ cũng cần có giờ nghỉ ngơi để hôm sau đi làm.

Lắng nghe những yêu cầu thực tiễn và chính đáng của họ, con bình thản trao đổi với họ. Con mời gọi họ xác định một diện mạo “người” nào cho tương lai: một mẫu người toàn diện, hay một mẫu người dị dạng, có đầu rất to, nhưng tay chân và trái tim rất nhỏ. Từ mục tiêu đó, con cho họ thấy rằng không được đánh giá thấp những sinh hoạt vui chơi kia. Chắc chắn, Thánh Lễ là tối ưu. Giờ Giáo lý là bất khả thế. Nhưng khi các em chơi, các em mới học trên thực tế thế nào là yêu người, thế nào là chân thật, thế nào là tình bạn. Khi gặp những va chạm không cố ý, các em mới học biết xin lỗi cũng như biết tha thứ. Bằng không, các bài giáo lý và giảng lễ vẫn chỉ nằm gọn trong trí óc và không thực tiễn. Giờ chơi như vậy không còn chỉ là giờ xả hơi. Đó chính là giờ tập cầu nguyện, tập sống nhân đức bằng hành động. Cũng chính trong giờ chơi đó, thầy cô hòa mình với những giải trí, trò chơi của em. Họ trở thành không chỉ là một thầy cô trên bục giảng trong lớp, nhưng là người bạn, người chỉ dẫn của thanh thiếu niên trong cuộc đời. Lời nhủ khuyên của họ cho các em trong giờ chơi trở thành lời giáo lý thực hành. Trong giờ chơi đó, tất cả làm thành một gia đình. Thầy cô không chỉ lo cho con cái của mình mà thôi, nhưng cho tất cả, không thiên tư. Tuy nhiên, cũng chính trong giờ đó, thầy cô cũng học biết chính mình; đôi khi vì ham thắng, các thầy cô lại bày cho chúng “ăn gian”, “mánh lới”, “luồn lách” luật chơi, và như thế, rõ ràng họ có thể thấy Lời Chúa và giới răn của Chúa thấm vào cuộc đời mình đến mức độ nào. Khi hiểu được như thế, các thầy cô đã chấp nhận. Họ hiểu rằng để tiếp thu một giá trị, để xây dựng một nhân cách toàn diện, không thể nào không trả giá. Chúng ta đầu tư bao nhiêu, chúng ta gặt hái bấy nhiêu. Sau một thời gian, ai ai cũng nhận thấy các thanh thiếu niên của cộng đoàn lớn lên một cách đặc biệt. Và điều đó đã là phần thưởng khôn sánh cho những mệt nhọc của họ. Dần dần, họ bằng lòng trả giá các hy sinh ấy để được những thanh thiếu niên cho tương lai của cộng đồng.

IV. Như lời kết luận

Xin cho phép tôi dùng bài thơ của Gabriella Mistral để hiểu tại sao ta phải hú còi cấp cứu giáo dục.
Tên của nó là “Hôm Nay”
Chúng ta phạm nhiều sai lầm và lầm lỡ.
Nhưng tội tệ nhất ta phạm là bỏ mặc trẻ em,
Là lãng quên nguồn mạch sự sống.
Nhiều điều chúng ta cần có thể đợi chờ.
Nhưng trẻ em lại không thể.
Ngay giờ này từng thớ xương của em đang được hình thành,
Máu của em đang được tạo nên và
Những giác quan của em đang được phát triển.
Với trẻ em ta không thể trả lời “Ngày Mai.”

Đúng thế, trẻ em có tên là “Hôm Nay” đấy. Và ta hãy nghe: Đừng nói với một người ngày mai anh hãy đến lại và tôi sẽ cho anh, nếu con có thể cho nó hôm nay. Dù chúng ta đang gặp khó khăn đến mấy, chúng ta đừng bao giờ nói với trẻ em “ngày mai” tôi sẽ cho em nền giáo dục chân chính.

Đúng là Thiên Chúa muốn từng người và mọi người hạnh phúc. Hạnh phúc ấy hệ tại ở sự hiệp nhất mật thiết giữa thiên quốc và trần thế. Trong vương quốc Thiên Chúa, những giá trị nhân bản không bị phá hủy, nhưng được thánh hóa và nên hoàn hảo. Ước muốn ấy, Ngài thực hiện ngay trong lịch sử hôm qua và hôm nay, chứ không phải trong tương lai bất định. Đức Giêsu hôm qua, hôm nay và cho đến muôn đời. Thiên Chúa không ban cho nhân loại Con Ngài như một trang hoàng hay như một khách du lịch thăm trái đất. Trái lại, Thiên Chúa định cho Đức Giêsu là Khuôn mẫu và Trưởng tử của chúng ta. Người Con ấy lại hòa hợp nơi chính mình thần tính và nhân tính. Nếu vậy, không thống nhất đời sống, chúng ta có nguy cơ trình bày một hình ảnh méo mó về Thiên Chúa, khiến con người ngày nay chống báng và tẩy chay.

Chính vì thế, chiều hướng huấn giáo của chúng ta phải hòa hợp được chiều kích nhân bản, Chúa Kitô, Giáo Hội và vương quốc. Huấn giáo không còn chỉ trình bày tín lý, cách giáo điều, nhưng phải mang tính cách mục vụ cũng như giáo dục hướng tới Con Người Hoàn Hảo.

Lời kêu xin “Maranatha” của sách Khải huyền, của toàn Giáo Hội xưa và nay, của Giáo Hội Việt Nam có lẽ phải chuyển thành lời cầu xin Chúa Giêsu đến và làm chủ tâm hồn giới trẻ chúng ta. Ngài là NHÀ GIÁO DỤC VÀ LOAN BÁO TIN MỪNG DUY NHẤT MÀ GIỚI TRẺ VIỆT NAM KHAO KHÁT TẬN SÂU THẲM.

________________________________________
[1]X. GS 31. “Trước hết cần phải tổ chức việc giáo dục ngừoi trẻ thuộc bất cứ thành phần nào trong xã hội, làm sao để đào tạo được những người nam và nữ không những tài giỏi về văn hóa mà còn có một tâm hồn cao thượng, bởi vì thời đại chúng ta đang khẩn thiết đòi phải có những người như vậy”; cũng x. Giovanni Mottini, cuộc phỏng vấn của Zenit, “Saving the Africa of the Future” đăng trong Zenit ngày 21.06.2011.
[2]X. Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 37; cũng xem Đề cương Giáo Hội tại Việt Nam, số 35-37; Tài liệu làm việc, số 26.
[3]Hồng y Cafarra “Education Emergency. Commitment, beauty and the attempt to educate” ngày 6.11, 2007; được P. Chavez trích lại trong diễn từ kết thúc Salesian Family Spirituality Days 2008, “Educating with the Heart of Don Bosco”.
[4]X.Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 43;
[5]X. HĐGMVN, Đề cương Giáo Hội tại VN, số 2-6;Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 4-9.
[6]Hồng y Cafarra, Education Emergency. Commitment, beauty and the attempt to educate” ngày 6.11, 2007; được P. Chavez trích lại trong diễn từ kết thúc Salesian Family Spirituality Days 2008, “Educating with the Heart of Don Bosco”; cũng x. Đức Bênêđictô XVI, Bài giảng Thánh lễ ở Olympic Stadium ngày 2011-06-19.
[7]X. LG 8; Đức Gioan Phaolô II, RH 18, 21.
[8]X. GS 1; 31;
[9]X.Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 5; Bruno Forte, “What a Theologian-Pope Tells Theology”, cuộc phỏng vấn do Mirko Testa thực hiện, đăng trên Zenit ngày 25.01.2010.
[10]X. Đức Bênêđictô XVI, SS 4; DCE 28; Đề cương Giáo Hội tại Việt Nam, số 29; Tài liệu làm việc, số 17-19;Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 3, 4.
[11]X. Đức Gioan Phaolô II, RH 12-17; Bênêđictô XVI, CV 21-33;Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 9.
[12]Vigano, “Don Bosco: Iuventutis pater et magister”, Acts, p. 16.
[13]Vigano, ibid., p. 16.
[14]X.Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 36.
[15]Vigano, ibid., p. 16.
[16]X. FABC II; Aloysius Pieris, God’s Reign for God’s Poor, Tulana Research Centre, Sri Lanka, 1999.
[17]Vigano, ibid., p. 16-17.
[18]X. Bênêđictô XVI, DCE 18, 29;Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 41.
[19]X. GS 35, 29.
[20]P. Chavez, “Educating with the heart of Don Bosco”.
[21]P. Chavez, “Educating with the heart of Don Bosco”.
[22]P. Chavez, Giáo dục đức tin cho thanh thiếu niên; cũng x.Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 44.
[23]X. P. Chavez, “Education and Citizenship, Forming the Citizen in a Salesian Way”
[24]X.Thư chung Hậu Đại Hội Dân Chúa 2010, số 32, 37-38; Đề cương Giáo Hội tại Việt Nam, 25.
[25]P. Chavez, “Education and Citizenship. . .”
[26]P. Chavez, ibid.,
[27]X. Đức Bênêđictô XVI.
[28]Vigano, The New Evangelization, p. 12-13.
[29]P. Chavez, “Education and Citizenship…”
[30]Vigano, Salesian Spirituality for the New Evangelization, p. 12.
[31]FSDB 15.
[32]Cẩm nang giám đốc, chương 6
[33]X. Cẩm nang Giám đốc, chương 5.
[34]P. Chavez, “Educating with the heart of Don Bosco”
[35]P. Chavez, ibid.,
[36]P. Chavez, ibid.,
[37]P. Chavez, ibid.
[38]P. Chavez, ibid.
[39]Vigano, the New Evangelization, p. 7.
[40]Vigano, ibid, p. 9.
[41]Vigano, ibid. p. 9.
[42]Gioan Phaolô II, Oss. Rom. 28-29 Aug. 1989.
[43]Vigano, ibid. p. 8.
[44]GS 43.
[45]Synod 1975; 1980
[46]X. Đức Bênêđictô XVI, DCE 31; Đề cương Giáo Hội tại Việt Nam, số 26; Tài liệu làm việc, số 18.
[47]X. Đức Phaolô VI, EN 19.
[48]Đức Phaolô VI, EN 18; Cũng x. Pontifical Council for Culture, Towards a Pastoral Approach to Cutlure, số 2-4.
[49]Đức Phaolô VI, EN 19; cũng x. Đức Bênêđictô XVI, SS 4.
[50]X. Đức Gioan Phaolô II; Đức Bênêđictô XVI, Bài nói chuyện ở Pontifical Roman Major Seminary tại Chapel Of The Seminary, ngày thứ sáu, 12 tháng Hai, 2010.
[51]Vigano, op. cit., p. 16.
[52]X. GS 19-21.
[53]X. Các Kinh tiền tụng mùa Phục sinh
[54]X. GS 18; Đức Bênêđictô XVI, Diễn từ cho Roman Ecclesial Congress, “May There Be a Growing Commitment to a Renewed Season of Evangelization”, đăng trên Zenit ngày 14.06.2011.
[55]GC23 148.
[56]X. Hướng dẫn tổng quát việc dạy giáo lý, số 142-145.
[57]X. Gioan Phaolô II, RH 8; Đức Bênêđictô XVI, SS 16-23.
[58]X. Đức Phaolô VI, MF 35-38; SC 7.
[59]Đức Gioan XXIII nói rằng ngài học được mọi điều cần thiết từ trên gối của mẹ mình.
[60]Công hội 23 của Tu hội Salêdiêng Don Bosco.

Nguon: http://giaolyductin.org/newsview/vn/233/BAI-THUYET-TRINH-2–GIAO-DUC-BANG-PHUC-AM-HOA-VA-PHUC-AM-HOA-BANG-GIAO-DUC.html

BÀI THAM LUẬN 2: DẠY GIÁO LÝ, PHƯƠNG THẾ GIÁO DỤC VÀ CỦNG CỐ ÐỨC TIN

Thuyết trình viên
Nt Maria Nguyễn Thị Bạch Tuyết, MTG Thủ Thiêm

Ðức tin là ân huệ Thiên Chúa ban cho tất cả mọi người, nhưng con người có tự do để đón nhận hay từ chối. Tư tưởng này được Ðức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI giải thích rõ hơn: “Niềm tin tôn giáo luôn có sẵn trong tâm hồn mỗi người, nhưng bộ phận cảm ứng nội tâm dành cho Chúa trong ta không đương nhiên hoạt động như một cái máy kỹ thuật mà nó như một thứ sống động, hoặc là cùng lớn lên với con người, hay là chai cứng đến độ có thể gần như chết khô. Nếu nội tâm ta luôn làm việc với bộ cảm ứng đó, nó càng ngày càng trở nên sắc bén, bằng không nó sẽ teo lại và như bị chôn vùi dưới ảnh hưởng của thuốc tê.”[1] Như vậy, đức tin chính là sự chấp nhận của trí tuệ đối với chân lý mà Thiên Chúa đã mạc khải cho loài người trong Ðức Kitô, nhờ Chúa Thánh Thần và qua Giáo hội. Đức tin là một tiến trình thăng trầm trong phận người. Quả thật, có những lúc con người đầy xác tín nhưng không thiếu những khi khắc khoải đi tìm lời giải đáp cho vấn nạn đức tin. Chúng ta thấy rõ điều này khi đọc lại Lịch Sử Cứu Ðộ: dân Itraen đã phải trải qua biết bao thử thách để đi đến xác tín vào Thiên Chúa độc nhất; các Tông đồ đã theo Thầy Giêsu một thời gian khá lâu, cứ ngỡ rằng mình đã hoàn toàn tin tưởng vào Thầy, nhưng rồi các ông đã phải xin với Thầy “Xin ban thêm đức tin cho chúng con”, hạnh các Thánh cũng chứng minh rất rõ điều này.

Ðức tin là một tiến trình. Nói cách khác, “đức tin là một con đường và bao lâu còn sống thì con người còn đi trên đường, và vì vậy, đức tin vẫn luôn bị đe dọa và chèn ép […]. Ðức tin chỉ có thể trưởng thành, khi trong mọi giai đoạn cuộc sống, nó đủ sức chấp nhận và chịu đựng sức mạnh cũng như sự o ép của không tin, cuối cùng thắng vượt chúng để lại bước đi tiếp trên một đoạn đường mới.”[2]Chính vì thế đức tin cần được giáo dục và được tôi luyện để trở nên trưởng thành. Dạy giáo lý chính là phương thế hữu hiệu để giáo dục đức tin.

Kể từ sau Công Ðồng Vaticanô II, Hội Thánh Công giáo đã tái khám phá ra rằng truyền bá đức tin hay giáo dục đức tin là một cuộc gặp gỡ cá vị với Ðức Kitô, được thực hiện nhờ Thánh Kinh và Thánh truyền sinh động của Hội Thánh, dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần.[3] Ðiều này đã được Thánh Bộ Giáo Sĩ nhấn mạnh: “Mục đích tối hậu của việc dạy giáo lý là làm cho con người không những được tiếp xúc, mà còn được thông hiệp mật thiết với Chúa Giêsu Kitô.”[4]Ðây chính là nét độc đáo của giáo dục đức tin.

Nội dung bài chia sẻ trình bày bốn điểm sau đây:
– Nét độc đáo của sư phạm đức tin;
– Những bước cơ bản trong tiến trình khai tâm Kitô giáo;
– Nhìn lại tình hình chung việc thực hiện giáo dục đức tin;
– Hướng giải quyết.

1. Nét độc đáo của sư phạm đức tin: gặp gỡ Thiên Chúa

Như chúng ta đã biết, việc học giáo lý không giống như việc học các bộ môn văn hóa khác. Chính Ðức Giáo Hoàng Bênêdictiô XVI đã khẳng định trong tác phẩm “Thiên Chúa và Trần Thế”: “Niềm tin vào Thiên Chúa không phải là một kiến thức mà tôi có thể học được, như tôi học toán hay hóa học […]. Bởi đức tin đòi hỏi toàn lực đời sống, ý chí, tình yêu và bước ra khỏi mình”. Quả thật, việc giáo dục đức tin có một nét độc đáo riêng. Người thụ huấn được mời gọi đi vào cuộc gặp gỡ với Thiên Chúa một cách tự do bằng đối thoại với Ngài và nhận ra những giáo huấn của Ngài để hoán cải nội tâm. Nhờ đó, họ cảm nhận niềm hạnh phúc của người có kinh nghiệm gặp gỡ Thiên Chúa vàbày tỏ những cảm nhận sâu sắc này raqua lời nói cũng như hành động. Chúng tacó thể tóm tắt tiến trình gặp gỡ Thiên Chúa qua 3 chữ: mở trí (đối thoại, tìm hiểu), mở tâm (mở lòng để đón nhận, đi đến hoán cải nội tâm) và mở tay (đáp trả bằng cuộc sống và lời rao giảng).

a. Mở trí: đối thoại

Qua những cuộc gặp gỡ giữa Ðức Giêsu và các nhân vật trong Tin Mừng, chúng ta nhận ra Ðức Giêsu luôn mời gọi con người đi vào cuộc đối thoại để đón nhận mạc khải của Thiên Chúa. Ví dụ: trong cuộc gặp gỡ với người phụ nữ Samari, hoặc với ông Giakêu, người thu thuế, Ðức Giêsu đã có cuộc đối thoại, trò chuyện và mạc khải về Thiên Chúa, Ðấng Cứu độ đầy yêu thương và tha thứ.

Tuy nhiên nếu chỉ dừng lại ở gặp gỡ và đối thoại thì chưa đủ. Có rất nhiều người đã nghe và đối thoại với Ðức Giêsu, nhưng tâm hồn họ vẫn còn đóng kín. Như vậy, mở trí làbước khởi đầu củatiến trình gặp gỡ với Thiên Chúa. Mở trí chuẩn bị cho bước chính yếu kế tiếp, mở tâm (hoán cải).

b. Mở tâm: hoán cải

Từ sự gặp gỡ và đối thoại với Ðức Giêsu, con người cảm nhận được tình yêu của Thiên Chúa. Tình yêu mời gọi họ nhận ra tình trạng hiện tại của bản thân và hoán cải. Khi gặp gỡ Giakêu, Ðức Giêsu đã không đòi hỏi ông bất cứ điều gì, ngoài lời đề nghị: “Hôm nay tôi phải ở lại nhà ông!”Lời đề nghị này đã làm ông rung chuyển cõi lòng. Thật vậy, Giakêu đã cảm nhận được tình yêu thương của Thiên Chúa một cách sâu sắc. Thiên Chúa đã không chê ghét ông như những người đồng hương sống chung quanh ông. Ðối với họ, ông chỉ là kẻ tội lỗi. Cuộc đối thoại với Ðức Giêsu đã giúp ông Giakêu bắt gặp chân dung một Thiên Chúa từ nhân. Cảm nhận được Thiên Chúa yêu thương, Giakêu đã hoán cải và thay đổi cuộc sống. Khi gặp gỡ người phụ nữ Samari, Ðức Giêsu đã đưa chị đi vào cuộc đối thoại về một đề tài rất đời thường, đề tài “nước”. Qua hình ảnh quen thuộc này, Ngài hướng dẫn chị hiểu biết về một loại nước khác, “Nước Hằng Sống”. Ðức Giêsu còn mạc khải cho chị rằng chính Ngài là Ðấng ban nước hằng sống, là Ðấng Messia là Ðấng Kitô. Từ cảm nghiệm về cuộc gặp gỡ này, người phụ nữ Samari đã bày tỏ lòng sám hối cách tự nguyện như ông Giakêu đã làm. Sự chân thành đối thoại và ước muốn thay đổi đời sống đã đưa dẫn đưa họ đến với đức tin. Họ chọn lựa thay đổi và sẵn sàng chấp nhận trả giá cho những chọn lựa của chính họ.

Qua những ví dụ nêu trên, chúng ta thấy giai đoạn nội tâm hóa rất quan trọng trong tiến trình giáo dục đức tin. Đây chính là giai đoạn mà bản thân người thụ huấn phải quyết định cho việc hoán cải chính họ. Theo tài liệu chuẩn bị cho Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới, cuộc hoán cải trong việc giáo dục đức tin rất quan trọng và cần được duy trì[5] để giúp con người ngày càng đạt đến sự hoàn thiện như lời mời gọi của Ðức Giêsu: “Anh em hãy nên hoàn thiện như Cha anh em trên trời là Ðấng hoàn thiện”(Mt 5, 48). Và Ðức Giáo Hoàng Bênêdictô XVI cũng nhấn mạnh: “Sẽ không có được thật nhiều tín hữu, nếu nội dung rao giảng không nhập được tâm của họ, để họ có thể thốt lên rằng: Ðúng, những gì tôn giáo nói quả là những điều tôi cần”[6]. Đức Thánh Cha đưa ra ví dụ cụ thể tại chính quê hương của ngài, nơi chương trình và việc dạy giáo lý trong trường học đều do các giáo phận đảm trách: “Ở nước Ðức, các em từ 9 tới 13 tuổi được học giáo lý trong trường học. Nhưng rồi tại sao chẳng còn gì đọng lại nơi các em, thật không hiểu nổi!”[7]Như vậy, Ðức Thánh Cha muốn nhấn mạnh, nội tâm hóa những điều đã học trong giáo lý là yếu tố thiết yếu trong giáo dục đức tin. Như vậy chúng ta có thể hiểu được nguyên nhân sâu xa tại sao cùng một bài giảng, cùng một thầy dạy là Ðức Giêsu nhưng người này tin, kẻ khác lại chống đối. Thực tế cho chúng ta thấyrằng cùng được giáo dục như nhau, có người có đức tin, nhưng vẫn có người thờ ơ và vô tâm.

c. Mở tay: đáp trả

Ðức tin được biểu hiện ra bằng hành động cụ thể. Thánh Giacôbê đã khẳng định: “Ðức tin không có việc làm là đức tin chết.”Thật vậy, những người đã tin phải có cuộc sống đi đôi với điều họ tin. Khi cảm nhận tình yêu của Thiên Chúa và tin vào lòng nhân hậu và tha thứ của Ngài, Giakêu đã tự thay đổi để sống đúng phẩm giá, đúng lẽ công bình và bác ái. Khi nhận ra được chân dung của Thiên Chúa và yêu mến Người, người phụ nữ Samari đã trở thành môn đệ đích thực của Chúa: “Có nhiều người Samari trong thành đó đã tin vào Ðức Giêsu, vì lời người phụ nữ làm chứng”(Ga 4,39). Quả thật, khi cảm nghiệm được tình yêu của Thiên Chúa trong cuộc đời, con người không thể im lặng để chỉ giữ riêng cho bản thân nhưng họ có nhu cầu chia sẻ niềm vui này cho mọi người bằng nhiều cách, bởi vì “Niềm vui được chia sẻ là niềm vui được nhân đôi”. Tuy nhiên, chia sẻ niềm vui được ơn đức tin không phải là một việc tùy ý nhưng là một trách nhiệm của mọi người, vì đã là Kitô hữu có nghĩa là phải truyền giáo. Nếu là người yêu mến đức tin, người Kitô hữu có trách nhiệm phải làm chứng cho đức tin, thông truyền đức tin đến người khác để có thêm nhiều người tham dự vào niềm tin Kitô. Thiếu nhiệt huyết truyền giáo là thiếu nhiệt tình với đức tin[8].

Như vậy, giáo dục đức tin là cuộc gặp gỡ cá vị với Thiên Chúa, đối thoại với Ngài, cảm nhận được tình yêu của Ngài để rồi sống và loan báo niềm vui được yêu thương cho anh chị em xung quanh.

2. Bảy bước căn bản của phương pháp Khai tâm Kitô giáo[9]:

Trong Huấn giáo, cuộc gặp gỡ Thiên Chúa được xem là những bước trong tiến trình khai tâm Kitô giáo. Khai tâm Kitô giáo chính là mở lòng con người ra đón nhận mạc khải: Thiên Chúa tỏ mình ra nơi Ðức Giêsu, nhờ Thánh Thần và qua Giáo hội, mà biến cố trọng tâm của kinh nghiệm Kitô giáo là cái chết và sự phục sinh của Ðức Kitô, để hoán cải đời sống và hiệp thông trong đời sống mới nơi Ðức Kitô.

Khi áp dụng phương pháp khai tâm Kitô giáo, người giáo lý viên cần lưu ý bảy điểm sau:
a. Việc khai tâm đòi hỏi sự tự do của con người (chủ động, ý thức và có trách nhiệm[10]): Giáo lý viên phải tôn trọng học viên giáo lý nhưlà anh chị em trong đức tin trên đường bước theo Ðức Kitô.
b. Việc khai tâm đòi hỏi một lộ trình (lộ trình lâu dài và mạo hiểm): Giáo lý viên là người cùng đi với học viên trên lộ trình, nhưng người học không thuộc về giáo lý viên. Mặc dù chia sẻ những kinh nghiệm bản thân về các vấn đề trong cuộc sống cho học viên, nhưng giáo lý viên phải nhớ “Vai trò riêng biệt của việc dạy giáo lý là tỏ cho biết Chúa Giêsu Kitô là ai, về đời sống mầu nhiệm của Người, cũng như trình bày đức tin Công Giáo như là việc bước theo Người”[11]. Lộ trình này được thực hiện dưới tác động của Chúa Thánh Thần.
c. Việc khai tâm lấy nguồn từ Kinh Thánh (qua đó cho thấy Thiên Chúa luôn hiện diện với con người): Chính Chúa Thánh Thần ban sự hiểu biết thiêng liêng về Lời Chúa cho người đọc cũng như người nghe tùy theo sự chuẩn bị tâm hồn[12]. Qua Mạc Khải, Thiên Chúa ngỏ lời và đối thoại với con người như bạn hữu để họ hiệp nhất với Ngài[13].
d. Việc khai tâm đòi hỏi kinh nghiệm của một truyền thống sống động(cộng đoàn sống đức tin): Cần có sự lưu truyền từ truyền thống, kinh nghiệm của cộng đoàn và những chứng từ sống động từ các thánh.[14]
e. Việc khai tâm đòi hỏi những bước theo tiến trình giáo lý dự tòng(tiền dự tòng, dự tòng: nhận biết -hoán cải -gia nhập cộng đoàn -cầu nguyện -sống bí tích -làm chứng cho niềm tin, cảm nghiệm được Chúa yêu và được nâng đỡ qua giáo lý. Sau khi thấm nhuần tình yêu và ân sủng, sẽ đem tình yêu và ân sủng Chúa đến cho anh chị em).
f. Việc khai tâm đòi hỏi một động lực của sự chọn lựa (đáp trả tình yêu và ân huệ của Thiên Chúa qua cuộc Tử Nạn và Phục Sinh của Ðức Kitô, bằng sự tín thác vào Chúa và sống đời sống luân lý Kitô giáo và yêu thương anh em).
g. Việc khai tâm đòi hỏi một sự cởi mở đối với sự da dạng văn hóa (“-đánh giá cao về phương tiện truyền thông đại chúng, tùy theo chức năng chuyên biệt của truyền thông mà giữ sự quân bình giữa ngôn ngữ hình ảnh và ngôn ngữ lời nói ; – bảo vệ ý nghĩa tôn giáo đích thực ; khuyến khích việc tạo nên phương tiện huấn giáo dành cho việc truyền thông đại chúng”[15], nhằm khám phá căn tính của mình và tìm ra ý nghĩa cuộc sống để dẫn đưa đến tương quan mới trong thời khoa học hiện đại, nghệ thuật…).

3. Tình hình chung hiện nay

a. Thuận lợi:
Giáo lý viên: Nhìn chung, việc giáo dục đức tin tại các giáo phận đã được tổ chức một cách hệ thống tương đối chặt chẽ. Có nhiều yếu tố tích cực: Đội ngũ giáo lý viên đông, việc huấn luyện giáo lý viên dần dần có quy trình rõ ràng, trình độ giáo lý viên nâng cấp bằng những khóa thần học tại các giáo phận. Nhiều nơi các cha xứ mời các chuyên viên giáo lý để tổ chức các khóa huấn luyện nhằm giúp giáo lý viên học tập và đào sâu sự hiểu biết về giáo lý. Riêng tại giáo phận Kontum việc đào tạo các giáo phu để dạy giáo lý cho các dân tộc thiểu số cũng được quan tâm. Việc dạy giáo lý có nhiều khởi sắc. Phần đông, anh chị em giáo lý viên đã cố gắng ứng dụng các phương pháp quy nạp, diễn giải hoặc trực giác vào giờ dạy giáo lý. Một số nơi vẫn áp dụng phương pháp giáo lý hỏi -thưa.

Phương pháp hỏi -thưa rất thích hợp cho người bình dân, bởi vì phương pháp này không nhằm giải thích toàn bộ tín điều Kitô giáo, hay giải thích những điều cao siêu, nhưng là dạy cho các tín hữu những mầu nhiệm đức tin, những luật lệ và truyền thống của Giáo Hội Công Giáo mà họ phải theo. Phương pháp này đã được một số đông anh chị em giáo lý viên phối hợp thêm những phương pháp khác như: diễn giải, chủ động… để giờ học được sinh động và bản thân người học được tham gia tìm hiểu Lời Chúa, cũng như đưa ra những điều cần thực hiện trong cuộc sống của mình.

Học viên: Các học viên tham gia rất đông và theo hạng tuổi, đa số là các em thiếu nhi và thiếu niên. Ngoài ra một số nơi đã tổ chức cho giới thanh niên và trưởng thành cũng như các thành viên trong các hội đoàn Công giáo. Các lớp giáo lý dự tòng và giáo lý hôn nhân cũng được tổ chức thường xuyên tại một số giáo xứ.

b. Khó khăn:
• Giáo lý viên: Tình trạng di dân ảnh hưởng đến nhân sự dạy giáo lý tại các giáo xứ. Một số rất đông thanh thiếu niên rời bỏ làng quê lên thành phố sinh sống đã tạo ra một lỗ hổng trong động ngũ giáo lý viên vùng nông thôn. Ngoài ra, một số giáo lý viên thiện nguyện chưa được đào tạo chuyên môn đầy đủ cũng ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy giáo lý. Hơn nữa, giáo lý viên cũng đối diện với gánh nặng giáo huấn trước sự thờ ơ của gia đình học viên hoặc sự thiếu quan tâm tạo điềukiện cho việc dạy giáo lýcủa một số cha xứ. Giáo lý viên cảm thấy nặng nề khi thi hành nhiệm vụ cao cả này. thêm vào đó, một số giáo lý viên chưa nhận thức đủ vài trò huấn giáo của chính họ, nên họ dạy giáo lý với thái độ thất vọng, thiếu nhiệt huyết, thiếu niềm vui và hy vọng khi trình bày về Chúa. Thậm chí, có những giáo lý viên thiếu đời sống chứng tá tông đồ, điều không thể thiếu nơi người làm công tác giáo dục đức tin. Điều này gây ra những hậu quả nghiêm trọng đôi khi dẫn đến phản chứng. Chính Ðức Giáo Hoàng Phaolô VI đã khẳng định: “Con người thời nay sẵn sàng nghe những chứng nhân hơn nghe những thầy dạy, và nếu họ có nghe những thầy dạy thì đó là vì những thầy dạy này là những chứng nhân”[16]. Về phương pháp, giáo lý viên đã áp dụng sáng tạo những phương pháp và kỷ thuật mới vào tiết học. Tuy nhiên có nhiều giáo lý viên quá chú trọng đến hình thức nhưng thiếu quan tâm đến nội dung bài học. Từ đó dẫn đến hiệu quả của giờ dạy giáo lý chưa cao.

• Học viên: Một số người cho rằng: học giáo lý để giữ đạo; chỉ cần lãnh các bí tích cần thiết là đủ. Vì vậy rất nhiều bạn trẻ hài lòng với vốn liếng giáo lý “Xưng tội, Rước lễ, Thêm sức”. Họ không chịu tìm hiểu và học hỏi thêm về đời sống đức tin nhờ đó họ sẽ trưởng thành hơn trong đời sống đức tin. Chính đức tin có thể giúp họ đứng vững trong một xã hội mà vật chất đang chiếm ưu thế.

• Ảnh hưởng cách giáo dục xưa: Người Việt Nam chịu ảnh hưởng nhiều theo cách giáo dục Nho giáo. Sự giáo dục này có mặt tích cực là giúp ích cho xã hội bảo tồn tôn ti trật tự, kính trên nhường dưới và tu dưỡng đạo đức. Tuy nhiên, cách giáo dục này đôi khi mang tính áp đặt, làm cho cá nhân thiếu sáng tạo, thiếu tư duy độc lập, suy tư cá nhân không được đề cao, ngại ngùng khi chọn lựa và sống dựa vào những quyết định của người người lớn. Vì vậy, trong việc giáo dục đức tin, người học cũng dễ rơi vào tâm trạng muốn được dẫn dắt và không có tính tự lập. Điều này làm cho học viên khó có thể trưởng thành trong đức tin.

• Ảnh hưởng của xã hội thiếu tôn trọng sự thật: Bản chất con người luôn hướng về sự thật. Khi con người không tôn trọng và bóp méo sự thật, con người sẽ trầm mình trong dối trá. Điều này gây ra những hậu quả khôn lường cho người khác cũng như chính đương sự. Trong một xã hội mà sự gian dối xảy khắp nơi đến mức báo động, không chỉ nơi thương trường mà cả nơi học đường, những người làm công tác giáo dục đức tin cần quan tâm đặc biệt đến giáo dục lòng yêu mến sự thật.

Thật vậy, việc giáo dục sự thật và ý nghĩa cuộc sống sẽ giúp đào luyện cho cá nhân khả năng sống một cách sung mãn, cống hiến phần độc đáo của mình cho lợi ích chung, và giúp họ có một đời sống trưởng thành trong đức tin. Tin vào Thiên Chúa đồng nghĩa với việc khước từ một cuộc sống bình lặng. Những người tin vào Thiên Chúa phải có một tương quan sâu xa vào Ngài, như thân cây chỉ có thể sống trong giông bão nếu rễ của nó đã đâm sâu và mạnh vào lòng đất, người có niềm tin sâu xa vào Thiên Chúa cũng có khả năng vượt qua thách đố của cuộc đời.

Giáo dục sự trưởng thành đức tin rất quan trọng. Một soeur đã chia sẻ như sau: Có một cậu bé học viên được soeur dạy giáo lý tại giáo xứ. Sau một thời gian, soeur đi tu và giúp xứ ở những nơi khác nên không gặp lại em. Khi về phép trong dịp xuân năm 2010, ba của soeur đã nói với soeur cậu bé năm xưa muốn gặp và nói chuyện với soeur. Được soeur đồng ý, em đã gặp và thông báo cho soeur biết rằng mùa hè này em sẽ thi vào chủng viện, và em đã xin soeur cầu nguyện cho em. Em thêm rằng: nếu thi không đậu vào chủng viện, em sẽ khó có thể sống tốt được trong xã hội ngày nay. Em đã lo ngại khi làm việc chung với những người không sống thật, từ từ em sẽ nên giống họ. Soeur đã lắng nghe và khuyên bảo em nhiều điều. Trường hợp này làm cho soeur suy nghĩ nhiều về cách thức giáo dục đức tin của mình khi dạy giáo lý. Soeur nhận ra rằng soeur đã chưa làm tròn trách nhiệm của giáo lý viên. Soeur chưa giúp cho đức tin của học viên trưởng thành đủ mạnh để đương đầu với những thách đố và đứng vững trong xã hội hôm nay.

Cũng như bao nhiêu giáo lý viên khác, soeur đặt lại vấn đề về phương pháp dạy giáo lý thực hành và mong muốn thay đổi cách thực hành cho có hiệu quả.

4. Hướng giải quyết

Qua một số dẫn chứng về thuận lợi và khó khăn trong chương trình giáo dục đức tin hiện nay, chúng ta nhận ra một lỗ hổng khá lớn cần khắc phục cả nơi người dạy lẫn người học giáo lý. Tuy nhiên, phạm vi bài chia sẻ này chỉ lưu ý đến những điểm cần khắc phục nơi người dạy.

Nhìn chung còn nhiều giáo lý viên chưa được huấn luyện đầy đủ về:
a. Kiến thức thần học
Để dạy giáo lý đạt kết quả tốt, giáo lý viên cần phải có kiến thức thần học vững chắc.

b. Nguyên tắc sư phạm và tâm lý
Để biết cách truyền đạt hữu hiệu, giáo lý viên cần phải hiểu biết và ứng dụng thành thạo những nguyên tắc sư phạm và tâm lý. Với sự phát triển các phương tiện nghe nhìn, giáo lý viên nên học hỏi ứng dụng công nghệ mới đểgiúp cho buổi học sinh động hơn. Tuy nhiên, khi sử dụng các phương pháphiện đại vào giáo lý, người dạy giáo lý phải biết chọn lọc và phải nhằm mục đích thiêng liêng. Chính Ðức Giáo Hoàng Bênêdictô XVI đã lưuý:“Nếu tiến bộ kỷthuật không đi đôi với tiến bộ trong giáo dục đạo đức conngười, trong sự tăng trưởng con người nội tâm, thì đó chẳng phải là sự tiến bộ, nhưng là một mối đe dọa đối với con người và thế giới.”[17]

c- Niềm tin và xác tín niềm tin vào Thiên Chúa
Ðiều thiết yếu là giáo lý viên phải có kinh nghiệm cá nhân với Thiên Chúa một cách sâu sắc. Bằng cách lắng nghe Lời Chúa mỗi ngày, giáo lý viên đi sâu vào cảm nghiệm tình yêu Thiên Chúa, gặp gỡ Ngài trong cử hành Thánh Thể, cảm nghiệm tình yêu tha thứ của Ngài nơi Bí Tích Hòa Giải và sống chan hòa tình bác ái với mọi người.

Ngoài ra, khi muốn thay đổi cách thức truyền đạt, giáo lý viên phải quy về Phúc Âm và giáo huấn đức tin để xét lại: Trước hết, cần phân biệt đâu là chân lý đức tin (bất biến), và những ý kiến riêng của các nhà thần học hay trường phái thần học đang trên đường nghiên cứu học hỏi[18]. Thứ đến là điều gì là cái có thể thay đổi theo thời gian? Kế tiếp là điều gì không phải là thành tố thiết yếu? Cuối cùng, điểm quyết định là phải có sự phân định đúng nghĩa (muốn có một giải pháp mới cần có sự phân định đúng đắn: xem, xét, làm).

Tóm lại, cho dù áp dụng bất cứ phương pháp nào, giáo lý viên cần phải biết cách nội tâm hóa và đi theo một luật cơ bản là trung thành với Thiên Chúa và trung thành với conngười[19].

Trung thành với Thiên Chúa: là trung thành với Lời Chúa. Tài liệu Hướng Dẫn Tổng Quát việc Dạy Giáo Lý nhấn mạnh: “Không có việc rao giảng Tin Mừng thực sự nếu danh tánh, giáo huấn, đời sống, các lời hứa, Nước Trời, mầu nhiệm của Chúa Giêsu Nagiarét, Con Thiên Chúa, không được loan báo. Ngay cả những người đã là môn đệ của Ðức Kitô cũng cần được Lời Chúa thường xuyên nuôi dưỡng, để đời sống Kitô hữu của họ được tăng trưởng.”[20]

Trung thành với con người: khi nói đến con người, giáo lý viên cần quan tâm đến một con người cụ thể, trong một hoàn cảnh cụ thể. Giáo lý viên cần hiểu biết tâm lý lứa tuổi, hoàn cảnh sống và nhu cầu của học viên để có thể giúp họ nhận ra ý nghĩa của Lời Chúa trong đời sống thường ngày. Nhất là giáo lý viên phải giúp học viên ý thức và chịu trách nhiệm về đời sống cá nhân của chính học, tránh tình trạng học tập một cách thụ động.[21]

Hy vọng sự ý thức và những nỗ lực sáng tạo của các giáo lý viên trong chương trình giáo dục đức tin sẽ giúp xã hội thăng tiến và phù hợp với tinh thần của Tin Mừng.

________________________________________
[1]Bênêdictô XVI, Thiên Chúa và trần thế, tr. 29.
[2]Bênêdictô XVI, ibid, tr. 33-34.
[3]Vaticanô II, Hiến Chế Tín Lý về Mặc Khải Dei Verbum số 7tt.
[4]Hướng dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 80.
[5]Tài liệu “Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới thường niên lần XII”, số 19.
6ÐGH Bênêdictô XVI, Ánh sáng thế gian, nhà xuất bản tôn giáo, tr. 174.
7 ÐGH Bênêdictô XVI, ibid, tr. 180.
[8]Tài liệu “Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới thường niên lần XII”, số 10.
9 Texte national pour l’orientation de la catéchèse en France, Conférence des évêques de France, 2006, pp. 46-59.
10 Hướng dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 167.
11Hướng dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 41.
[12]Giáo Lý Công Giáo, số 1101.
13 Công Ðồng Vaticanô II, Dei Verbum, số 2.
14Hướng dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 95.
15Hướng dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 209.
[16]Phaolô VI, Tổng Huấn Evangelii nuntiandi (8-12-1975) 41: AAS 68 (1976) 31, 32
[17] ÐGH Bênêđictô XVI, Thông điệp Spe Salvi, số 22.
[18]Catechesi Tradendae, số 61.
[19]Tài liệu “Thượng Hội Ðồng Giám Mục thế giới thường niên lần XII”, số 14.
[20]Hướng Dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 50.
[21] X. Hướng Dẫn Tổng Quát việc dạy Giáo lý, số 167.

Nguon: http://giaolyductin.org/newsview/vn/234/BAI-THAM-LUAN-2–DAY-GIAO-LY–PHUONG-THE-GIAO-DUC-VA-CUNG-CO-ÐUC-TIN–.html

GẶP GỠ & ĐỐI THOẠI – MỘT HÌNH THỨC SƯ PHẠM MỚI

Một bậc thầy giỏi, nếu chỉ có những kiến thức uyên thâm thì chưa đủ. Người ấy còn phải có “nghệ thuật truyền đạt”, đúng hơn “nghệ thuật gặp gỡ”.

I. KHÁI NIỆM GẶP GỠ & ĐỐI THOẠI

Gặp gỡ là nghệ thuật “hòa hợp với người khác”

Theo tài liệu Canh tân Giáo lý của Hội đồng Giám mục Ý, gặp gỡ là nghệ thuật “hòa điệu với người khác” (RdC 170b) để cùng nhau lớn lên, cùng nhau thực hiện một hành trình, cùng nhau tái tạo một kinh nghiệm tôn giáo sống động, cho đến khi cả hai được lớn lên.
Để được như vậy giáo lý viên cần có: (1) “khả năng hướng dẫn người khác lãnh hội, nội tâm hóa và sự diễn tả sứ điệp Kitô giáo” (RdC 169), (2) “biết chuẩn bị trong suy tư và cầu nguyện những giả thuyết (hypothesis) về việc dạy học” (RdC 181), và (3) “sử dụng cách khôn ngoan kỹ thuật giảng dạy thích hợp” (RdC 170c).

Có thể nói thành công hay thất bại của gặp gỡ trong giáo lý tùy thuộc lý luận dạy học được sử dụng như thế nào. Do đó, giáo lý viên hay linh hoạt viên giáo lý, ngoài những kiến thức về thần học và giáo lý, còn phải biết sử dụng kỹ thuật dạy học để thực hiện một cuộc gặp gỡ và đối thoại trong giáo lý.

Chẳng có tài liệu và đồ dùng giảng dạy nào đương nhiên phù hợp với mọi giáo lý viên hay linh hoạt viên giáo lý, với mọi tham dự viên cũng như mọi cuộc gặp gỡ. Là “trung gian” giữa nội dung giảng dạy và nhu cầu tâm lý của tham dự viên, giáo lý viên phải suy nghĩ, điều chỉnh, đổi mới và sáng tạo nhằm thích nghi tài liệu với thực tế tâm lý của tham dự viên, đòi hỏi của từng nhóm, từng tham dự viên.

Giáo lý viên không thể nói: “sách giáo lý viết như thế này, nên không thể làm khác được”; hoặc “sách tiến hành theo cách này, nên phải theo tiến trình đó”. Không có tiến trình nào là hợp lý nếu tách khỏi thực tại hoặc xa rời tiến trình tâm lý; làm như vậy chỉ lãng phí thời gian và sức lực; hoặc bỏ lỡ cơ hội và làm cho cuộc gặp gỡ trở nên trống rỗng thay vì làm cho nó sống động.

Giáo lý viên phải để một mắt vào sách giáo lý và mắt kia vào những đòi hỏi tâm lý của tham dự viên, bởi vì tinh thần chỉ có thể tăng trưởng khi vấn đề được giải quyết từ bên trong. Giáo lý viên phải tìm hiểu tham dự viên và thế giới của họ để chuẩn bị cho gặp gỡ.

Đối thoại có nghĩa là “trao đổi”, là “cho và nhận”.

Đối thoại phát xuất từ đòi hỏi cơ bản của con người, đó là việc mở ra với người khác để “cho” và để “nhận”. Thật vậy, mỗi người có giá trị riêng và xứng đáng được tôn trọng với những gì họ có như khả năng nhận thức, phân tích, phán đoán, liên lạc và đề xuất; mỗi người có quyền được người khác lắng nghe và lắng nghe người khác qua việc đóng góp những suy tư và hoạt động của mình đồng thời nhận lại và những suy tư và hoạt động của người khác, để cùng nhau tìm kiếm và nghiên cứu chân lý.

Tìm kiếm và nghiên cứu là hoạt động tìm hiểu những thực tại như con người, sự việc, ý tưởng, vấn đề, hiện tượng tôn giáo… nhằm sống tốt hơn trên phương diện cá nhân cũng như xã hội. Ở đây, chúng ta muốn nói đến việc tìm kiếm sự hiểu biết và kinh nghiệm về những gì được gọi là thực tại tôn giáo, thực tại mà chúng ta tiếp cận trực tiếp hoặc gián tiếp để tạo ra những kinh nghiệm tôn giáomới.

Cuộc tìm kiếm này phải được linh hoạt viên giáo lý và tham dự viên cùng quan tâm thực hiện; cả hai đều phải quan tâm thực hiện cuộc tìm kiếm này, vì không thể có gặp gỡ khi cả hai bên không có cùng một quan tâm. Giáo lý viên và tham dự viên phải có chung mối quan tâm là tìm hiểu thực tại để sống tốt hơn trên phương diện cá nhân cũng như xã hội, bằng không sẽ không có gặp gỡ hoặc gặp gỡ trở nên trống rỗng.

Tất cả là gặp gỡ và đối thoại

Giáo lýkhông chỉ là giảng dạy nhưng trước hết và trên hết là gặp gỡ và đối thoại. Trong gặp gỡ và đối thoại, không còn tồn tại người dạy và người học nhưng người dạy cũng là người học, và ngược lại. Cả hai trở thành chủ thể trong tiến trình tăng trưởng và trong tiến trình này, quyền lực không còn giá trị nữa. Để thi hành quyền lực, cần thi hành với sự tự do chứ không phải kiểm soát. (x. Freire P., La pedagogia degli oppressi, Mondatori, Milano 1974, 94).

Là gặp gỡ và đối thoại, giáo lýkhông giới hạn trong khuôn khổ của một lớp học, vì gặp gỡ và đối thoại phải được tiếp tục thực hiện trong những giờ giải lao, ở ngoài đường, ở quán nước, trong cộng đoàn giáo xứ, trong những hoạt động ngoài phạm vi lớp học, trong những hình thức hoạt động của các phong trào, hiệp hội, ở nông thôn, ngoại ô hay thành phố.

Tắt một lời, đây là cuộc gặp gỡ và đối thoại toàn diện với cả con người của tham dự viên, gặp gỡ và đối thoại với từng hoặc với tất cả tham dự viên, vào bất cứ lúc nào có thể trong cuộc sống.

II. CÁCH THỰC HIỆN MỘT CUỘC GẶP GỠ VÀ ĐỐI THOẠI

Điều kiện cần thiết cho gặp gỡ và đối thoại

Để thực hiện cuộc gặp gỡ & đối thoại này, trước hết giáo lý viên phải loại bỏ ý tưởng dạy giáo lý là “dạy bổn” và học giáo lý là “nhớ và thuộc lòng” những câu hỏi-thưa dọn sẵn (đây chỉ là một trong các bước của lộ trình giáo lý); kế đến, giúp tham dự viên chủ động trong việc học (thay vì tiếp nhận cách thụ động những gì giáo lý viên dạy); sau hết, gặp gỡ và đối thoại với tham dự viên để cùng nhau tìm hiểu một vấn đề tôn giáo hay cùng nhau khám phá để có được một kinh nghiệm tôn giáo mới.

Cấu trúc một buổi gặp gỡ-đối thoại

1. Cầu nguyện
Mỗi cuộc gặp gỡ phải khởi đầu và kết thúc bằng cầu nguyện. Có nhiều cách cầu nguyện khác nhau: truyền thống, sáng tạo, bài hát, cử điệu…mà sách giáo lý đề nghị.

2. Nhắc lại cuộcgặp gỡ trước và chuẩn bị cho gặp gỡ này
Để có sự liên kết với lần gặp gỡ trước, giáo lý viên có thể nhắc lại sơ qua nội dung của cuộc gặp gỡ trước. Glv hỏi các em: “Điều gì chúng ta đã nói, đã đọc, đã viết, đã đề nghị…trong lần gặp gỡ trước? Các em đã thực hành quyế tâm thế nào? Các em có kể cho cha mẹ nghe về buổi gặp gỡ giáo lý không? Đâu là những đoạn các em ghi nhớ? Những khuôn mặt nào làm các em nhớ? Các em đã làm gì tốt hơn trong cuộc sống? Chúa Nhật trước các em đã làm gì? Các em có cầu nguyện không? Các em có làm những việc tốt không? Các em có nhớ điều mà chúng ta đã thực hiện trong lần gặp gỡ trước không (vẽ hình, dán tranh, hình chụp, múa cử điệu, làm poster…)? Điều gì gây ấn tượng cho các em nhất?

3. Dẫn vào cuộc gặp gỡ mới
Sự quan tâm và tham gia của tham dự viên được kích thích bằng một câu, một đoạn văn, một hình ảnh, đặc biệt bằng một kinh nghiệm sống.

4.Nghe và hiểu lời Chúa
Mỗi cuộc gặp gỡ đều ứng với một nội dung để học hỏi và kiểm điểm đời sống, nhờ đọc và hiểu Lời Chúa. Giáo lý viên đối thoại với tham dự viên để giúp họ khảo sát bản văn Lời Chúa và khám phá sứ điệp của Lời Chúa. Giáo lý viên cần nắm vững cách kể chuyện và đặt câu hỏi.

5.Nội tâm hóa và đáp trả Lời Chúa
Đây là thời điểm thích hợp nhất để tham dự viên trở thành chủ thể của buổi gặp gỡ. Mỗi tham dự viên đón nhận và đáp trả lời Chúa mời gọi cách khác nhau. Tham dự viên được mời gọi diễn tả lại những gì đã diễn ra trong tâm hồn qua một hình vẽ hay một màn kịch, một bài hát hay một cử điệu, một vần thơ hay một lời nguyện… Chẳng hạn, giáo lý viên có thể gợi ý:
• Em hãy diễn tả bằng hình vẽ điều đánh động em nhất trong buổi gặp gỡ và chú thích một câu phù hợp với hình vẽ.
• Em hãy lấy lại một hình vẽ trong sách giáo lý mà em thích rồi diễn tả lại theo cách của em. Chú thích hình vẽ bằng một câu.
• Em hãy viết một đoạn tóm lược hoặc một lời cầu nguyện ngắn.
• Chúng ta cùng sáng tác một màn kịch, một bài hát, một video clip…
• Chúng ta tổ chức một cuộc triển lãm hay một buổi đọc văn thơ cho cha mẹ tham dự.
• Chúng ta có thể hỏi cha mẹ điều gì về Chúa, về Giáo Hội…

Việc đáp trả không chỉ dừng lại ở cảm nghĩ, nhưng còn được thực hiện qua một số việc cụ thể được gợi hứng bởi chứng từ hay gương sáng của những người trong cộng đoàn. Giáo lý viên đề nghị một số việc để các em tự do chọn lựa.

6.Củng cố và ghi nhớ
Mỗi hoạt động giáo lý phải bồi dưỡng nhận thức, tâm tình và thái độ của các tham dự viên. Không làm được điều này, buổi gặp gỡ gần như thất bại. Vì thế, phải có bước “củng cố” lại ý chính của buổi gặp gỡ.

Nhiều người không muốn nhắc đến việc “ghi nhớ” trong giáo lý, nhưng chắc chắn không thể “bỏ hoàn toàn việc ghi nhớ này trong khi dạy giáo lý”.

“Việc ghi nhớ những lời nói chính xác của CGS, những đoạn Kinh Thánh quan trọng, mười giới răn, những hình thức tuyên xưng đức tin, những bản văn phụng vụ, những kinh nguyện căn bản, những khái niệm then chốt của giáo huấn…là một thực tại cần thiết. Những hoa trái của đức tin và lòng đạo…không nảy nở trong những vùng sa mạc của một khoa giáo lý mà không dùng đến trí nhớ. Điều thiết yếu là những bản văn ghi nhớ phải được nội tâm hóa và dần dần được hiểu tường tận, để trở nên nguồn sống cho mỗi kitô hữu cũng như cho cả cộng đoàn” (DGL 55).

Trên thực tế, các sách giáo lý cổ điển cống hiến những câu hỏi và những câu trả lời ở cuối mỗi chương. Bổn phận của mỗi giáo lý viên là giải thích những câu trả lời đó sao cho phù hợp với các em và giúp các em học, không chỉ là ghi nhớ trong trí mà là như “nguồn sống cho mỗi kitô hữu cũng như cho cả cộng đoàn”, như ĐTC Gioan Phaolô II đã khẳng định.

7.Cầu nguyện kết thúc
Kết thúc buổi gặp gỡ luôn nhắm đến việc lượng giá buổi gặp gỡ; cơ hội để tham dự viên nhìn lại buổi gặp gỡ, khám phá ơn Chúa ban và dâng lời tạ ơn.

8.Đối thoại với phụ huynh
Phụ huynh là những giáo lý viên đầu tiên của con cái mình qua lời nói và việc làm. Họ ảnh hưởng sâu đậm trên đời sống đức tin của con cái. Rất tiếc, sự tham gia của phụ huynh vào việc dạy giáo lý chưa được tốt, vì thế cần đối thoại ít là từ xa, để giúp các phụ huynh nhận thức lại vai trò quan trọng và không thể thay thế của mình trong việc giáo dục đức tin cho con cái. Việc lãnh nhận bí tích của con cái luôn là một cơ hội tốt nhất cho sự đối thoại này. Giáo lý viên cần kết hợp cụ thể, thường xuyên và hấp dẫn với phụ huynh.

KẾT LUẬN
Chúng tôi đã trình bày “khung hướng dẫn” cho một buổi dạy giáo lý với hình thức gặp gỡ và đối thoại; tuy nhiên không nên áp dụng một cách cứng nhắc, mà cần điều chỉnh lại sao cho phù hợp với những đòi hỏi và những tình huống khác nhau mà giáo lý viên cũng như tham dự viên cùng tìm kiếm.

Nguyên bản Catechisti oggi. Note di catechetica, psicopedagogia e didattica per la pastorale dell’eta’ evolutiva (Giáo lý viên ngày nay. Những đặc tính của giáo lý, tâm lý sư phạm và dạy học đối với mục vụ cho lứa tuổi phát triển) của G. CIONCHI, Elledici, TO, 1999, 149-158.

Md Phạm Thúy chuyển ngữ từ tiếng Ý
Nguon: http://giaolyductin.org/newsview/vn/225/GAP-GO-&-DOI-THOAI—-MOT-HINH-THUC-SU-PHAM-MOI.html

GIỚI THIỆU LỘ TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO LÝ VIÊN CỦA GIÁO PHẬN ROMA

ĐÀO TẠO GIÁO LÝ VIÊN

Trong bối cảnh xã hội và văn hóa hiện đại cũng như trước tình hình nhiều gia đình không có khả năng bảo đảm việc huấn luyện kitô giáo cho con em họ, nhiều cộng đoàn trong Giáo Hội bắt đầu từ những giáo xứ, đảm nhận toàn bộ lộ trình huấn luyện, bắt đầu từ những năm tuổi thơ cho đến tuổi trẻ, tuổi trưởng thành và tuổi già.

Người ta nói đến việc huấn luyện những Kitô hữu đích thực và điều này không thể thực hiện được nếu như không có sự tham gia của những huấn luyện viên cũng như những người được huấn luyện.

(Thư của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II nhân dịp bế mạc Năm Đại Thánh 2000, số 5).

1. HUẤN LUYỆN LÀ GÌ?

Huấn luyện là tạo cơ hội giúp giảng viên giáo lý trưởng thành trong đức tin, là khơi dậy nơi giảng viên giáo lý một đức tin sống động và mạnh mẽ trong Đức Kitô, là huấn luyện chính con người (being) của họ, tương ứng với ơn gọi đặc thù của họ là phục vụ (doing), trước khi bàn tới việc “dạy giáo lý” (teaching).

Công cuộc huấn luyện hướng tới việc khơi lên nơi người giảng viên giáo lý một niềm khát khao nên thánh và nâng đỡ họ sống theo Chúa Thánh Thần, cùng với họ nối kết đức tin và cuộc sống, đức tin và văn hóa, đồng thời khơi dậy khả năng nhận ra niềm mong đợi của con người qua những dấu chỉ thời đại.

1.HUẤN LUYỆN NHỮNG GÌ?
Huấn luyện không những nội dung đức tin, mà còn giáo dục và phát triển nơi giảng viên giáo lý những thái độ của một người tín hữu: không ngừng củng cố và đào sâu đức tin, phục vụ Giáo hội cách quảng đại, dấn thân truyền giáo để xây dựng thế giới thành “trời mới, đất mới”.

1.HUẤN LUYỆN TRỞ THÀNH NHỮNG NGƯỜI NHƯ THẾ NÀO?
Được Thánh Thần hướng dẫn, giảng viên giáo lý mạnh dạn bước theo Chúa Kitô, trở nên chứng nhân sống động của Ngài, nên sứ giả loan báo Tin Mừng nhờ chia sẻ hồng ân đức tin đã lãnh nhận, một đức tin luôn được củng cố nhờ biết xẻ chia.

Để được như thế, kế hoạch huấn luyện phải được thực hiện như lộ trình lớn lên của người môn đệ trong cộng đoàn kitô hữu, hướng tới sự trưởng thành nhân bản và đức tin, biết đón nhận lời mời gọi phục vụ và trách nhiệm của người tín hữu là chia sẻ cho người khác chính kinh nghiệm đức tin và tìm kiếm chân lý của mình, để chính họ cũng được lớn lên và trưởng thành trong đức tin.

2. HUẤN LUYỆN Ở ĐÂU?

Công cuộc huấn luyện bắt đầu từ giáo hội địa phương, nơi mà giảng viên giáo lý bước vào hành trình đức tin và trưởng thành trong ơn gọi phục vụ của mình. Giáo hội địa phương hay giáo xứ là nơi giảng viên giáo lý sống và lớn lên trong đức tin, được mời gọi làm chứng và loan báo Tin Mừng trong tư cách một giảng viên giáo lý.

Giáo hạt là nơimà giảng viên giáo lý trải nghiệm sự cộng tác giữa các giáo xứ, đối chiếu những kinh nghiệm của mình với những giảng viên khác, mở ra cho việc đào sâu nội dung đức tin một cách có tổ chức và hệ thống.

Giáo phậnlà nơithuận tiện đểgiảng viên giáo lý nhận thức rằng Giám mục là người chịu trách nhiệm cộng đoàn và thầy dạy đức tin, điều hành và hướng dẫn tất cả các hoạt động giáo lý của giáo phận.

3. HUẤN LUYỆN THEO LỘ TRÌNH NÀO?

Việc huấn luyện được tiến hành trong bầu khí hiệp thông giáo hội mới có thể phát triển việc làm chứng đức tin cách đích thực và hiệu quả, vì sự hiệp thông này là động lực cần thiết giúp các giảng viên giáo lý đảm nhận những nhu cầu và thách đố của công cuộc “tân phúc âm hóa”, hội nhập và đối thoại với các nền văn hóa, với các tôn giáo cũng như với những anh chị em không tôn giáo.

Lộ trình huấn luyện nhằm đào sâu một cách hệ thống và có tổ chức nội dung đức tin và nâng cao khả năng giảng dạy giáo lý nhờ nắm vững mục đích và nhiệm vụ của việc dạy giáo lý cũng như phương pháp giáo dục chủ động, nhờ gắn liền đức tin với cuộc sống và văn hóa cũng như chú ý đến tiến trình phát triển tâm lý và khả năng hướng dẫn người thụ giáo trong hành trình giáo lý thường xuyên.

Lộ trình huấn luyện không chỉ giúp giảng viên giáo lý nhận thức đầy đủ về việc dạy giáo lý, mà còn giúp họ có khả năng đồng hành với những đối tượng khác nhau vươn tới một đức tin trưởng thành. Trong khi hướng dẫn, huấn luyện viên phải chú ý đến việc phát triển khả năng đặc thù của giảng viên giáo lý trong môi trường mục vụ của Giáo hội, hướng họ đến việc truyền giáo nhờ khơi dậy niềm xác tín mỗi giảng viên giáo lý là một nhà truyền giáo giống như Giáo hội là truyền giáo.

4. HUẤN LUYỆN THEO CÁC CẤP NÀO?

Với mục đích như thế, lộ trình huấn luyện trước hết nhắm tới con người giảng viên giáo lý viên, kế đến là đời sống và sứ vụ của họ, sau hết là khả năng và kỹ năng thông truyền nội dung đức tin, để họ có thể phục vụ Giáo hội cách nhiệt tình và hiệu quả.

Kế hoạch huấn luyện được sắp xếp theo các cấp khác nhau tương ứng với nhu cầu huấn luyện giảng viên giáo lý và nhu cầu của môi trường.

4.1. Cấp một

Việc huấn luyện cơ sở được thực hiện tại giáo xứ nhằm huấn luyện con người giáo lý viên, giúp họ trưởng thành trong đời sống đức tin và làm chứng cho niềm tin. Giáo xứ được ủy thác để khơi dậy nơi giảng viên giáo lý và giúp họ phân định ơn gọi phục vụ, đồng thời tạo môi trường thuận tiện để họ lớn lên và trưởng thành trong ơn gọi ấy. Tại giáo xứ, giảng viên giáo lý phải được đồng hành trong một hành trình giáo dục tiệm tiến hướng đến việc phục vụ; nhờ đó, họ đảm nhận trách nhiệm của mình trong cộng đoàn kitô hữu.

4.2. Cấp hai

Việc huấn luyện căn bản được thực hiện tại giáo hạt nhằm giúp cho các giảng viên đã được huấn luyện tại giáo xứ trở thành những thầy dạy và những nhà giáo dục đức tin. Chương trình huấn luyện cấp II kéo dài trong 3 năm, gồm lộ trình huấn luyện tổng quát trong 2 năm và lộ trình huấn luyện chuyên biệt trong 1 năm. Việc huấn luyện căn bản được thực hiện theo chỉ dẫn của Giáo hội Ý trong hai tài liệu “Canh tân Giáo lý” và “Kế hoạch Giáo lý”.

Lộ trình huấn luyện tổng quát trang bị cho giảng viên giáo lý kiến thức căn bản về nhân học, thánh kinh, kitô học, giáo hội học, linh đạo, luân lý và sư phạm giáo lý. Lộ trình huấn luyện chuyên biệt trang bị cho giảng viên giáo lý kiến thức về phụng vụ và bí tích, lộ trình đức tin và tâm lý các lứa tuổi, những môi trường và hoàn cảnh giáo dục khác nhau. Cả hai giúp giảng viên giáo lý có khả năng đồng hành với người thụ giáo trong toàn bộ hành trình giáo lý thường xuyên.

4.3. Cấp ba

Lộ trình huấn luyện cấp ba có thể thực hiện ở giáo phận, giáo hạt hay giáo xứ, có mục đích giúp giảng viên giáo lý cập nhật kiến thức, canh tân nhiệt tình, phương pháp và cách diễn tả đức tin. Lộ trình bao gồm những khóa ngắn hạn liên quan đến những vấn đề và những nhu cầu của các giảng viên đang dấn thân trong việc dạy giáo lý; những khóa học này có thể được thực hiện để đào sâu nội dung thánh kinh, thần học, giáo lý hay phương pháp dạy giáo lý. Những khóa học của cấp ba không thay thế và loại trừ các khóa huấn luyện ở các cấp khác.

5. HUẤN LUYỆN NHỮNG CHIỀU KÍCH NÀO?

Các lộ trình huấn luyện bổ túc và phụ thuộc lẫn nhau. Mỗi lộ trình có những chiều kích sau:

5.1. Chiều kích cuộc sống liên quan đến căn tính của giảng viên giáo lý, bối cảnh xã hội và văn hóa mà họ sống cũng như đặc tính giáo hội và giáo phận mà họ phục vụ. Cụ thể, chiều kích này liên quan đến các lãnh vực văn hóa nhân học và xã hội trong năm thứ nhất của cấp hai và linh đạo trong năm thứ ba. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc huấn luyện giảng viên giáo lý trong hành trình ơn gọi thánh tẩy và thêm sức, trong việc xây dựng giáo hội và thánh hóa thế giới.

5.2. Chiều kích thánh kinh -thần học liên quan đếnviệcđào sâu nội dung đức tin một cách hệ thống và có tổ chức trong viễn tượng phục vụ giáo hội của giảng viên giáo lý.

•Thánh kinh: hiểu biết Thánh Kinh trong tương quan với hoạt động giáo lý.
•Kitô học, Giáo hội học, Bí tích: hiểu biết Đức Kitô, Giáo hội và các Bí tích để sống và chia sẻ với những người khác, nâng đỡ đời sống và sự dấn thân của giảng viên giáo lý.
5.3. Chiều kích phụng vụ và linh đạo: liên quan đến linh đạo kitô giáo đặt nền trên sự chọn lựa bước theo Đức Kitô và làm chứng đức tin, một linh đạo có khả năng hòa nhập đức tin vào cuộc sống.

•Phụng vụ: nổi bật trong “nhiệm cục bí tích” của năm thứ ba xét như “đỉnh cao” và “suối nguồn” của sứ vụ mà giảng viên giáo lý đảm nhận;
•Linh đạo: xuyên suốt trong ba năm nhằm hướng dẫn và nâng đỡ giảng viên giáo lý trong hành trình trưởng thành đức tin của họ, chuyên cần cầu nguyện và học tập dưới tác động của Thánh Thần. Những điều này hướng giảng viên giáo lý đến việc thờ phượng Thiên Chúa trong tinh thần và chân lý, để cổ võ một chứng tá đích thực của đời sống mới trong Thán Thần.
5.4. Chiều kích giáo dục liên quan đến việc giúp giảng viên giáo lý có được khả năng sư phạm trong sứ mạng phục vụ của Giáo hội.

5.5. Chiều kích phương pháp luận thể hiện trong cả ba năm và trong các lãnh vực liên quan đến các chiều kích tâm lý, xã hội, sư phạm và mục vụ của năm thứ ba; đây là những chiều kích liên quan đến những chuyên môn khác nhau và giúp giảng viên giáo lý có được khả năng tiến hành và hướng dẫn các lộ trình giáo lý khác biệt.

6. HUẤN LUYỆN THEO NHỮNG PHƯƠNG PHÁP NÀO?

Những khóa học khác nhau làm nên lộ trình ở các cấp, mặc dù được phân biệt để triển khai, đều sử dụng phương pháp tiếp cận.

Mỗi khóa học bao gồm những bài học và những bài tập thực hành: những bài học được huấn luyện viên hướng dẫn theo kiểu đối thoại nhằm nối kết hiểu biết và kinh nghiệm. Những bài tập thực hành thường được tiến hành theo nhóm để thẩm tra trực tiếp khả năng lãnh hội của mỗi giảng viên giáo lý.

Mỗi khóa học của lộ trình huấn luyện đều kết thúc bằng một bài kiểm tra hoặc một bài tự luận về những đề tài khác nhau do huấn luyện viên đề nghị. Kết quả các bài kiểm tra đó sẽ được ghi vào trong một cuốn sổ cá nhân của giảng viên giáo lý viên, được người có trách nhiệm của văn phòng giáo lý giáo phận chứng thực ở cuối mỗi năm.

LỘ TRÌNH HUẤN LUYỆN CON NGƯỜI

CẤP MỘT

“Trong viễn tượng nuôi dưỡng một niềm tin sống động và mạnh mẽ nơi Đức Kitô,

thì việc huấn luyện trước hết là huấn luyện con người giáo lý viên, trước khi huấn luyện người đó dạy giáo lý”.

Mons. Cesare Nosiglia 11.2.1997

Lộ trình huấn luyện cấp một được thực hiện tại giáo xứ như lộ trình giáo dục đức tin giúp người tín hữu thể hiện khuynh hướng phục vụ, giúp họ phân định để đón nhận lời mời gọi phục vụ trong các lãnh vực hoạt động mục vụ khác nhau. Chương trình huấn luyện này do giáo xứ tổ chức và được cha xứ hoặc người mà ngài ủy quyền hướng dẫn theo lộ trình hai môn đệ đi Emmau:

“Đức Giê-su tiến đến gần và cùng đi với họ”

1.Suy tư về cuộc sống với những vấn đề văn hóa và xã hội của địa hạt mình đang sống;
2.Trung thành với Thiên Chúa và con người: những đường nét hoạt động mục vụ.
3.Suy nghĩ về đức tin và về Giáo hội.
4.Nhận diện và nhận định về ảnh hưởng của các phương tiện truyền thông xã hội.
5.Suy nghĩ về Giáo hội: xét như một “tổ chức xã hội” và như một “mầu nhiệm”; xét như một “phẩm trật” và như một “gia đình”.
6.Đặt tất cả mọi sự trong sáng kiến và sự quan phòng của Thiên Chúa: nhận biết sự hiện diện và hành động của Thiên Chúa trong đời sống hằng ngày; chính Người đã kêu gọi và qui tụ chúng ta trong Giáo hội để ở lại với Chúa và được sai đi để phục vụ.
Việc đào sâu này giúp người tín hữu có khả năng đọc những dấu chỉ thời đại trong hoạt động mục vụ và nhận ra các việc Thiên Chúa làm trong lịch sử để giáo dục họ dấn thân phục vụ.

“Người giải thích … tất cả Sách Thánh”

1.Tiếp cận Sách Thánh, chiều kích thánh kinh trong cuộc sống
2.Chúa Giêsu Kitô: Lời nhân loại đợi trông.
◦Kinh Thánh: đường lối ưu tiên gặp gỡ Đức Kitô.
3.Hiếu biết, yêu mến và tôn kính Lời Thiên Chúa và đọc cuộc sống dưới ánh sáng Lời Chúa;
4.Đón nhận Kinh Thánh trong sự vâng phục đức tin, như Giáo Hội đề nghị và giải thích dưới sự hướng dẫn của Thánh Thần.
◦Chúa Giêsu, Lời chung cuộc của Chúa Cha cho con người.
5.Sự mạc khải viên mãn nơi Đức Kitô;
6.Theo Đức Kitô, con người hoàn hảo, để trở nên người hơn (GS 41);
7.Vươn tới sự toàn vẹn về nhân tính của Đức Kitô để bước vào sự toàn vẹn về thiên tính của Ngài.
◦Cầu nguyện qua việc đón nhận Lời Chúa trong cuộc sống, kinh nguyện kitô hữu. Việc suy tư giúp người tín hữu đào sâu chiều kích cầu nguyện của đời sống kitô hữu.
“Mắt họ liền mở ra và họ nhận ra Người”

1.Trong Giáo Hội: được Thiên Chúa kêu gọi để phục vụ tha nhân;
2.Giáo lý viên, chứng nhân, thầy dạy, nhà giáo dục.
◦Trung thành với Lời Chúa và với những đòi hỏi cụ thể của con người
3.Thánh Thần hướng dẫn chúng ta đón nhận và ở lại trong sự thật;
4.Trong Thánh Thần, chúng ta trung thành với chân lý, để là những chứng nhân đích thực của Đức Kitô;
5.Hy tế Thập giá trường tồn dưới những dấu chỉ Thánh thể.
◦Đến với con người trong hoàn cảnh sống của họ và phục vụ tha nhân bằng chính đức ái của Chúa Kitô.
6.Giới răn mới, hồng ân Vượt Qua phải thực hiện trong Thánh Thần.
◦Cầu nguyện và chiêm niệm trợ giúp một sự gắn bó tròn đầy với Đức Kitô.
Những suy tư này giúp người tín hữu tích cực tham gia vào phụng vụ và lãnh nhận các bí tích, đặc biệt với bí tích Thánh Thể, là phương thế hữu hiệu giúp họ mở ra để đón nhận và thực hiện ơn gọi phục vụ giáo hội như một ân ban.

“Ngay lúc ấy, họ đứng dậy, quay trở lại”

1.Nhà truyền giáo trong một Giáo Hội truyền giáo
2.Đối thoại và tương quan giáo dục.
◦Được Giáo Hội sai đi
3.Những nhà truyền giáo của thời đại trong một Giáo hội có bản chất là truyền giáo.
4.Được sai đi để phục vụ với sự quan tâm đặc biệt dành cho những người rốt hết.
◦Thành viên sống động của cộng đoàn trong tương quan hiệp thông và trung thành với giáo huấn của Giáo hội.
5.Cảm thức hoàn toàn thuộc về cộng đoàn
6.Hoạt động trong sự hiệp nhất với Giáo Hội.
Việc đào sâu chiều kích truyền giáo này giúp người tín hữu mở ra và cộng tác với Chúa Thánh Thần trong sự hiệp thông trọn vẹn với Giáo Hội cùng với Đức Trinh Nữ Maria.

HUẤN LUYỆN GIÁO LÝ VIÊN

CẤP II

“Mọi việc phục vụ đều diễn tả lòng trung thành với lời mời gọi của Chúa trong bí tích Thánh Tẩy và Thêm sức. Mọi người đã được thanh tẩy đều là giáo lý viên, mà giáo lý viên là một con người, một kitô hữu, một chứng nhân, một thầy dạy, một nhà giáo dục”.

(Rinnovamento della Catechesi/Canh tân giáo lý, ch. X).

LỘ TRÌNH HUẤN LUYỆN TỔNG QUÁT

Năm I (27 buổi, mỗi thứ Hai, từ 9g30 đến 12g00)

Con người có khả năng đón nhận Thiên Chúa. Con người nào? 4 buổi

1.Hình ảnh con người trong Thánh Kinh so với những hình ảnh khác về con người gắn liền với nền văn hóa phát triển.
2.Những người con trong Người Con hay kinh nghiệm tôn giáo về con người và về tín hữu.
3.Con người, con đường ưu tiên của Giáo Hội (GS 22; RH 13-14)
4.Con người, hình ảnh Thiên Chúa được mạc khải nơi Đức Kitô.
5.Mầu nhiệm con người dẫn đến mầu nhiệm Thiên Chúa.
Nhận biết và thấu hiểu thế giới chúng ta đang sống(GS 4)

1.Phác họa và giải mã những định hình văn hóa trong thời đại chúng ta (đặc biệt từ những năm 60 đến nay)
2.Làm nổi bật khái niệm về con người theo văn hóa đương đại.
3.Dạy giáo lý là phục vụ con người trong lãnh vực giáo dục.
“Chuyên cần lắng nghe lời Chúa” 1 – 6 buổi

1.Thiên Chúa muốn mạc khải chính mình và tỏ bày mầu nhiệm thánh ý Ngài (Ep 1,9).
Thiên Chúa mạc khải trong lịch sử

•Tôn giáo và mạc khải;
•Thiên Chúa tỏ mình qua các biến cố và qua lời;
•Mạc Khải diễn ra trong lịch sử và hoàn tất nơi Đức Kitô.
Loan truyền Mạc Khải của Thiên Chúa

•Tương quan giữa Thánh Kinh,Thánh truyền và Huấn quyền;
•Truyền thống tông đồ.
Sách Thánh

•Linh hứng;
•Một cuốn sách duy nhất trong sự thống nhất giữa Cựu và Tân Ước;
•Tính lịch sử của Đức Giêsu.
Thánh Kinh trong đời sống Giáo Hội

•Huấn luyện về thư quy;
•Những công thức đức tin.
Kinh Thánh, việc dạy giáo lý và sách giáo lý

Chúa Giêsu Kitô, sự mạc khải viên mãn (5 buổi)

1.Chúa Giêsu Kitô Đấng Cứu độ duy nhất của con người.
2.Chiều kích quy kitô trong giáo lý;
3.Kitô học trong chương trình giáo lý Ý;
4.Hoạt động và sứ điệp của Đức Giêsu thành Nadaret;
5.Chúa Giêsu trao ban chính mình trên Thập Giá và qua sự phục sinh;
6.Đức Kitô mạc khải Chúa Cha và ban Thánh Thần.
Đáp lời Chúa Cha trong Đức Kitô và Thánh Thần (1 – 5 buổi)

•Con người mới trong Đức Kitô.
•Theo Chúa Kitô bằng một đời sống mới trong Thánh Thần, đến với Chúa Cha; ơn gọi và sự đáp trả của người kitô hữu.
•Lề luật mới trong Thánh Thần. Tự do tin mừng và tự do kitô hữu; các mối phúc.
•Nguyên tắc luân lý và trách nhiệm của con người; lương tâm kitô giáo.
1.Dạy giáo lý trong đời sống Giáo Hội (1 – 7 buổi)
◦Ơn gọi để hiện hữu và phục vụ
◦Là giáo lý viên
◦Giáo lý viên trong cộng đoàn Kitô hữu và việc huấn luyện đời sống thiêng liêng cũng như làm tông đồ.
◦Niên biểu lịch sử giáo lý qua các thời đại văn hóa khác nhau.
2.Giáo lý trong chương trình mục vụ của giáo phận
◦Các sách giáo lý trong hoạt động mục vụ;
◦Mục đích giáo dục của hoạt động mục vụ;
◦Phối hợp các hoạt động giáo lý.
3.Những nguyên tắc dạy giáo lý
◦Trung thành với Thiên Chúa và với con người
◦Lưu tâm đến chủ thể
◦Phương pháp và những cách thức
◦Giáo lý cho đời sống kitô hữu và những lộ trình khác nhau cho việc huấn luyện thường xuyên.
___________________

Năm II (27 buổi, mỗi thứ Ba, từ 9g30 đến 12g00)

Chuyên cần lắng nghe lời Chúa (2 – 8 buổi)

1.Làm thế nào giải thích Kinh Thánh, đọc bản văn và những tiêu chuẩn hiện tại hóa.
2.Chiều kích thánh kinh trong giáo lý.
3.Đào sâu kinh thánh là lưu tâm đến việc tiếp cận thống nhất của Kinh Thánh trong Giáo lý.
“Thiên Chúa hướng dẫn dân Người, Giáo Hội” (6 buổi)

1.Hội Thánh dân Thiên Chúa và Giáo hội hiệp thông
◦Hiện tại hóa mục vụ liên quan đến bản chất Giáo Hội;
2.Giáo hội học và giáo lý trong chương trình giáo lý Ý
◦Đào sâu giáo hội học là lưu tâm đến việc đối thoại đại kết và đối thoại liên tôn.
◦Giáo hội trong các sách Giáo lý.
Đáp lời Chúa Cha trong Đức Kitô và ThánhThần (2 – 5 buổi)

•Kinh nghiệm kitô hữu;
•Đón nhận và tôn trọng sự sống;
•Phái tính, hôn nhân và đời sống thánh hiến;
•Gia đình và công việc;
•Dấn thân xã hội và chính trị.
Dạy giáo lý trong đời sống Giáo Hội (2 – 8 buổi)

•Những yếu tố nền tảng của huấn giáo
•Loan báo Tin Mừng và Giáo lý;
•Những tiêu chuẩn và những yếu tố để trình bày sứ điệp Kitô;
•Các nguồn của Giáo lý;
•Các chủ thể hay đối tượng của giáo lý.
_________________

LỘ TRÌNH HUẤN LUYỆN CHUYÊN BIỆT

Năm III (27 buổi, mỗi thứ Tư, từ 9g30 đến 12g00)

Phần I – Tổng quát (16 buổi)

Mầu nhiệm Vượt qua trong thời Giáo Hội (5 buổi)

1.Phụng vụ: công trình của Ba Ngôi.
2.Nhiệm cục bí tích.
3.Các đối tượng, nơi chốn, cách thức và thời gian cử hành
4.Phụng vụ và giáo lý
Mầu nhiệm Vượt qua trong các bí tích của Hội Thánh (5 buổi)

1.Trở nên người kitô hữu, khai tâm kitô giáo
2.Các bí tích khai tâm kitô giáo
3.Các bí tích chữa lành
4.Các bí tích phục vụ cộng đoàn
Lộ trình đức tin cho đời sống kitô hữu (6 buổi)

1.Chương trình giáo lý Ý
2.Thủ bản giáo lý và việc lên chương trình giáo lý
3.Những lộ trình khác biệt: làm thế nào để tổ chức và thực hiện một lộ trình đức tin.
Phần tổng quát đặt nền cho phần chuyên biệt.

Phần II – Chuyên biệt (11 buổi)

•Nét đặc thù của các lứa tuổi, hoàn cảnh và môi trường sống (11 buổi).
•Hiểu biết các chủ thể hay đối tượng, chiều kích tâm lý – xã hội -sư phạm;
•Chiều kích mục vụ và phương pháp luận được đào sâu trong phần thực hiện những lộ trình khác nhau.
Nhờ sử dụng những thủ bản giáo lý và tài liệu hỗ trợ, giáo lý viên có khả năng thực hiện những lộ trình trưởng thành đức tin cho các đối tượng giáo lý mình phục vụ.

Phần huấn luyện chuyên biệt bao gồm việc hiểu biết đối tượng giáo lý và đào sâu chiều kích tâm lý-xã hội-sư phạm, mục vụ cũng như phương pháp luận.

•Nhằm mục đích giúp cho giảng viên giáo lý có khả năng chuẩn bị trước những lộ trình trưởng thành đức tin, khởi đi từ những thủ bản giáo lý dành cho các lứa tuổi khác nhau;
•Phần thứ hai của lộ trình với những đề nghị cho các đối tượng khác nhau, ưu tiên phương pháp thực nghiệm giáo lý (experience of laboratory).
Tất cả những buổi gặp gỡ trong chương trình huấn luyện đều khởi sự với giây phút cầu nguyện và tương hợp với các mùa phụng vụ để tạo cơ hội cho giảng viên giáo lý sống đức tin.

Phần hiểu biết chủ thể hay đối tượng của giáo lý được trình bày liên tục qua các đề tài:

•Giáo lý khai tâm kitô giáo
•Cho người lớn (Dự tòng)
•Cho trẻ em
•Giáo lý cho người trẻ
•Thiếu niên, 15-17 tuổi
•Giới trẻ, 18-25 tuổi
•Giáo lý người lớn
•Giáo lý gia đình
•Giáo lý cho người có hoàn cảnh đặc biệt (disable).

HUẤN LUYỆN THƯỜNG XUYÊN – THƯỜNG HUẤN

Cấp III

Lộ trình huấn luyện thường xuyên giúp giảng viên giáo lý cập nhật kiến thức, bồi dưỡng đời sống thiêng liêng và nghiệp vụ chuyên môn. Lộ trình gồm những khóa ngắn hạn được ấn định theo yêu cầu địa phương.

TRUNG TÂM

HUẤN LUYỆN GIÁO LÝ VIÊN

CỦA GIÁO HẠT

Trung tâm Huấn luyện phục vụ cho những người đã được huấn luyện cơ sở tại giáo xứ, những người ước muốn bước vào hành trình huấn luyện có tổ chức và hệ thống để trở thành những giảng viên giáo lý.

Kiên trì tiếp cận với thực tế địa phương, Trung Tâm đảm nhận việc huấn luyện căn bản và cập nhật cho giảng viên giáo lý theo yêu cầu của giáo hạt hoặc giáo xứ, qua những lộ trình huấn luyện tổng quát và chuyên biệt gắn với kế hoạch mục vụ của giáo phận.

Ban giảng huấn

Trung tâm Huấn luyện của giáo hạt được linh hoạt bởi một ban giảng huấn bao gồm giám học, điều phối viên, các giảng viên và thư ký. Các thành viên của Trung Tâm làm việc trong sự đồng thuận và liên kết thường xuyên với Trung tâm Huấn luyện của Giáo phận. Họ được tuyển chọn giữa những người đang sống và làm việc trong các giáo hạt.

Giám học

Giám học là người điều phối các hoạt động mục vụ của giáo hạt, thúc đẩy việc huấn luyện giảng viên giáo lý, bổ nhiệm các thành viên của Trung Tâm và kiểm tra việc thực hiện các lộ trình huấn luyện của Trung Tâm.

Điều phối viên

Điều phối viên có nhiệm vụ điều phối các hoạt động của Trung Tâm, được giám học bổ nhiệm, nối kết Trung Tâm và Giáo Phận, thực hiện mục đích và yêu cầu giáo dục và mục vụ mà Trung Tâm đề ra.

Điều phối viên được tuyển chọn từ những người hoạt động mục vụ tại địa phương, được đào luyện từ các khoa thần học, mục vụ, giáo lý hay từ các khoa giáo dục tôn giáo, hoặc đã hoàn tất hành trình huấn luyện dành cho những người hoạt động mục vụ. Điều phối viên là gạch nối giữa Giám học và Hội đồng Mục vụ của Giáo hạt.

Điều phối viên thi hành các phận vụ sau:

•Cùng với Hội đồng Mục vụ của giáo hạt chọn các giảng viên: Ước mong các giảng viên (linh mục, tu sĩ và giáo dân) được chọn là những người trong giáo hạt để hành trình huấn luyện gắn với môi trường mục vụ. Sự chọn lựa cần được giới thiệu ngay với Trung tâm Huấn luyện của giáo phận;
•Kiểm tra xem nội dung và hình thức trình bày của các giảng khóa có đồng nhất và dễ hiểu đối với những người tham gia khóa học không;
•Lên chương trình thực tập và những ngày tĩnh tâm;
•Điều khiển những buổi tiếp xúc với giáo phận về việc thống nhất kế hoạch huấn luyện sao cho phù hợp với những đòi hỏi chung của kế hoạch mục vụ giáo phận;
•Cổ võ sự tương tác sống động và thoải mái giữa các tham dự viên với các lộ trình huấn luyện.
•Linh hoạt cầu nguyện cộng đoàn vào đầu giờ học và trong các buổi tĩnh nguyện vào những thời điểm chính của phụng vụ như mùa Vọng, mùa Chay, Phục sinh, Hiện xuống, hay vào thời điểm khai mạc và bế mạc các lộ trình huấn luyện.
Thư ký

Thư ký là thành viên của ban giảng huấn, có bổn phận điều phối kỹ thuật và tổ chức. Vào các tháng 5 và 6, thúc đẩy việc ghi danh các khóa học, gửi thông báo và các mẫu đơn đến các cha xứ. Việc ghi danh kéo dài đến cuối tháng 6. Phối hợp với các giảng viên và điều phối viên để soạn thảo lịch giảng dạy và quán xuyến công việc của văn phòng thư ký.

Các giảng viên

Các giảng viên cần nắm vững phương pháp giảng dạy “thực nghiệm”: nghiên cứu, đối thoại, sinh hoạt nhóm xen kẽ những khoảnh khắc cầu nguyện và trao đổi kinh nghiệm nhằm khơi dậy một sự tham gia tích cực của người thụ giáo.

Các giảng viên còn phải nắm vững hệ thống huấn luyện và thực hiện trong bầu khí hiệp thông giáo hội để có được những giải pháp cụ thể cho mọi hoàn cảnh và môi trường sống, cũng như cho mọi lứa tuổi.

Các giảng viên cần đối chiếu với các văn kiện chính thức về giáo huấn của Giáo Hội, những văn kiện của Hội đồng Giám mục cũng như của Giáo phận.

Các giảng viên do điều phối viên của Trung Tâm giáo hạt tuyển chọn với sự chấp thuận của Trung tâm Huấn luyện giáo phận. Các giảng viên gặp nhau theo từng thời điểm để lên kế hoạch và kiểm tra hoạt động huấn luyện của Trung Tâm.

Các giảng viên không chỉ quan tâm đến nội dung giảng dạy mà còn phải quan tâm đến chủ thể hay đối tượng, không chỉ giản lược vào việc trình bày các đề tài về thánh kinh, thần học, sư phạm, mà còn phải nghiên cứu theo những phương pháp đặc thù nhắm đến thực hành giáo lý.

Cần dự kiến những buổi gặp gỡ hàng năm giữa ban giảng huấn và đại diện giám mục để điều phối các hoạt động huấn luyện.

Những chỉ dẫn chung

•Chương trình “huấn luyện căn bản” dành cho GLV được đề nghị trong một lộ trình 3 năm và thực hiện tại giáo hạt. Lộ trình huấn luyện căn bản hàng năm được thực hiện trong 80 tiết học, được phân chia theo các giảng khóa khác nhau, và theo kế hoạch của giáo phận.
•Hai năm đầu trong lộ trình căn bản được phân biệt chứ không lặp lại.
•Mỗi giáo hạt ấn định ngày giờ thực hiện các khóa học theo tình hình và nhu cầu địa phương, lưu ý mỗi tiết học kéo dài tối thiểu 45 phút.
•Học viên đến ghi danh theo các lộ trình huấn luyện phải tròn 18 tuổi.
•Chỉ được phép thi cuối các giảng khóa nếu hiện diện đủ 2/3 các buổi học.
•Trung tâm Huấn luyện tự điều hòa các khoản đóng góp của các học viên và sự cộng tác của các cộng đoàn, giáo xứ.

(SOẠN THEO TÀI LIỆU CỦA VĂN PHÒNG GIÁO LÝ VÀ PHỤC VỤ CHO NGƯỜI DỰ TÒNG GIÁO PHẬN RÔMA 2001)
Nguon: http://giaolyductin.org/newsview/vn/160/GIOI-THIEU-LO-TRINH–DAO-TAO-GIAO-LY-VIEN–CUA-GIAO-PHAN-ROMA.html

Tuần Thứ 6 Sau Phục Sinh

Thứ hai sau Chúa nhật 6 phục sinh

Ga 15,26-16,4a

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể, Chúa là nguồn sống dưỡng nuôi linh hồn chúng con. Xin cho chúng con được ở trong tình yêu của Chúa. Xin cho chúng con được lớn lên trong tình yêu bao dung, nhân hậu và từ bi của Chúa. Xin cho mỗi lần chúng con rước Chúa, là một lần chúng con được sống bằng chính sức sống của Chúa để có thể diễn tả tình yêu của Chúa cho thế gian.

Nhưng Chúa ơi, với bản tính yếu đuối, chúng con chưa dám sống như tình yêu của Chúa. Chúng con thường tự cao tự đại. Chúng con chưa dám sống bao dung với nhau. Chúng con thường dễ dàng kết án lẫn nhau. Chúng con thường khắc khe với nhau trong từng lời nói, việc làm. Chính lối sống thiếu bao dung đó đã khiến cho cuộc sống chung của chúng con luôn mang đầy những hiềm khích, thù hận. Xin Chúa thứ tha tội lỗi chúng con. Xin Chúa giúp chúng con biết sống khiêm tốn để gần gũi và hoà hợp với mọi người. Xin cho chúng con biết tôn trọng lẫn nhau và cảm thông trước những thiếu sót của nhau.

Lạy Chúa, là suối nguồn tình yêu. Chúa đã dùng tình yêu để chiến thắng sự dữ, xin giúp chúng con cũng biết dùng tình yêu để hoá giải những hiểu lầm, những đố kỵ và ghen tương. Xin ban cho chúng con một tấm lòng yêu mến như Chúa để chúng con sống chan hoà tình yêu với anh chị em của mình. Amen

Thứ ba sau Chúa nhật 6 phục sinh

Ga 16,5-11

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Chúng con cảm tạ Chúa đã luôn yêu thương chúng con. Chúa không bỏ chúng con đơn côi một mình. Chúa luôn ở với chúng con qua bí tích Thánh Thể. Chúa còn hiện diện với chúng con qua Ngôi Ba Thiên Chúa là Đấng an ủi tâm hồn. Sự hiện diện của Chúa luôn là dấu chỉ tình yêu mà Chúa dành cho chúng con.

Lạy Chúa, chúng con cảm tạ Chúa vì đã ban cho chúng con Chúa Thánh Thần, Ðấng làm cho chúng con được sống trong hiệp thông với Chúa Ba Ngôi. Nhờ Chúa Thánh Thần soi dẫn chúng con biết sống theo chân thiện mỹ. Nhờ Chúa Thánh Thần tác động chúng con được trở nên con của Chúa và được thừa hưởng gia nghiệp thiên quốc mai sau. Xin giúp chúng con biết lắng nghe tiếng nói của Chúa Thánh Thần hướng dẫn. Xin giúp chúng con biết mau mắn thực thi ý Chúa. Xin giúp chúng con đừng vì lười biếng và u mê trong những đam mê lầm lạc mà lãng quên ân tình Chúa.

Lạy Chúa là Thần Chân Lý, xin dẫn dắt chúng con đi trong chân lý vẹn toàn để chúng con luôn sống ngay thật, sống công bình bác ái, sống xứng đáng là con cái của Chúa để mai này được phục sinh vinh hiển với Chúa. Amen

Thứ Tư sau Chúa nhật 6 phục sinh

Ga 16,12-15

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Chúa đã mạc khải tình yêu cứu độ của Chúa qua cái chết khổ hình thập giá. Chúa vẫn tiếp tục thể hiện tình yêu tự hiến trên thập giá mỗi ngày qua thánh lễ. Chúng con xin cảm tạ và ngợi khen tình yêu cao vời mà Chúa đã dành cho chúng con.

Lạy Chúa, nhờ sự tác động của Chúa Thánh Thần mà các tông đồ mới hiểu rõ về những biến cố diễn ra trong cuộc đời Chúa dưới ánh sáng Phục Sinh. Nhờ sự hiểu biết đó đã thay đổi đời sống các ngài. Từ những con người kém lòng tin. Từ những con người đầy yếu đuối bất toàn. Chúa Thánh Thần đã đổi mới các ngài nên phi thường để có thể thay đổi cả thế giới. Chúa Thánh Thần đã soi lòng mở trí để các tông đồ hiểu và can đảm ra đi loan báo tin mừng. Và cho đến hôm nay văn hoá ky-tô giáo đã bao trùm khắp địa cầu. Dù rằng có những người tin, và cũng có những người không tin, nhưng dầu muốn dầu không tin mừng của Chúa đã tác động đến muôn tâm hồn.

Xin Chúa cũng ban Thánh Thần của Chúa đến đổi mới cuộc đời chúng con. Xin làm cho chúng con nên những tông đồ dám làm chứng cho sự thật và can đảm đầy lùi bóng tối của tội lỗi, sa đoạ và bất công. Xin giúp chúng con biết nói không với tội lỗi và bước đi trong ánh sáng của lề luật. Xin Chúa Thánh Thần thánh hoá chúng con trong tình yêu của Chúa, nhờ đó chúng con luôn tìm được niềm vui trong cuộc sống. Amen

Thứ Năm sau Chúa nhật 6 Phục sinh

Ga 16,16-20

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Chúa là nguồn vui, là nguồn hạnh phúc cuộc đời chúng con. Có Chúa chúng con sẽ quên hết ưu sầu. Có Chúa chúng con sẽ không còn sợ những nguy nan của dòng đời. Có Chúa chúng con sẽ quên đi những nhọc nhằn, những khốn khó của cuộc đời nổi trôi. Chúng con xin tạ ơn Chúa. Xin Chúa lưu lại trong chúng con. Xin Chúa ở cùng chúng con luôn mãi để chúng con được sống trong tình yêu cùa Chúa.

Lạy Chúa, cuộc đời hợp tan là lẽ thường tình. Cuộc đời có xum họp nên cũng có chia ly. Cuộc đời có vui, có buồn. Có gặp gỡ, có chia ly. Xin giúp chúng con đừng đánh mất niềm hy vọng trước những khổ đau của dòng đời. Xin giúp chúng con biết xây dựng đời mình trên đức tin kiên vững để chúng không buông xuôi, không thất vọng, nhưng luôn vững lòng cậy trông vào Chúa. Xin cho chúng con luôn chạy đến với Chúa khi gặp gian nan. Xin giúp chúng con luôn bám vào Chúa trước những sóng gió tư bề. Xin cho chúng con được tín thác vào Chúa như con thơ an vui trong sự chăm sóc của cha mẹ.

Lạy Chúa Giê-su mến yêu, xin Chúa lưu lại trong chúng con để chia sẻ với chúng con trong những thăng trầm của dòng đời. Xin Chúa ở cùng chúng con luôn mãi. Xin gìn giữ chúng con trong ân thánh của Chúa. Amen

Thứ sáu sau Chúa nhật 6 phục sinh

Ga 16,20-23a

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Năm xưa, Chúa đã nuôi dân riêng trên đường về đất hứa bằng bánh Manna từ trời, ngày nay trên hành trình về quê trời, Chúa đã ban cho chúng con Thánh thể Chúa làm thần lương dưỡng nuôi linh hồn chúng con. Chúng con xin tạ ơn Chúa. Chúng con nguyện xin Chúa ban cho chúng con sự sống dồi dào của Chúa, để chúng con có thể trung tín với Chúa trong suốt cuộc đời chúng con.

Lạy Chúa Giê-su, Chúa đã chọn con đường khổ giá và hy sinh để tôn vinh Thiên Chúa Cha và cứu độ trần gian. Chúa đã dạy chúng con rằng: “qua đau khổ mới tiến tới vinh quang”. Xin cho chúng con biết dâng cho Chúa những hy sinh trong cuộc đời bác ái yêu thương mọi người. Xin cho chúng con biết rèn luyện mình trở nên người con ngoan của Chúa trong việc chu toàn bổn phận hằng ngày và yêu mến vâng lời cha mẹ. Xin Chúa cũng giúp chúng con biết từ bỏ những thói hư tật xấu để chúng con xứng đáng là con của Chúa. Xin giúp chúng con sẵn lòng vác thập giá bổn phận hằng ngày với niềm yêu mến Chúa nồng nàn và yêu mến tha nhân như chính mình.

Lạy Chúa, xin cho chúng con luôn biết sống yêu mến tha nhân vì lòng yêu mến Chúa, để nhờ đó chúng con tìm thấy ý nghĩa đích thực cho những hy sinh của chúng con. Amen

Thứ Bảy sau Chúa nhật 6 phục sinh

Ga 16,23b-28

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Chúng con thật hạnh phúc vì được nên một trong Chúa qua bí tích Thánh Thể. Chúa ở trong chúng con để những tư tưởng, ý muốn của chúng con được hợp nhất nên một trong Chúa. Chúa ở cùng chúng con để lời cầu nguyện của chúng con luôn đẹp lòng Chúa Cha và xứng đáng lãnh nhận nguồn ân phúc từ trời.

Lạy Chúa Giê-su mến yêu, Chúa hằng mong muốn chúng con luôn hợp nhất trong Chúa như cành liền cây để sinh hoa kết trái. Chúa muốn chia sẻ buồn vui với kiếp người chúng con. Chúa muốn là bạn đồng hành trong những tháng ngày lữ hành trần gian của chúng con. Xin giúp chúng con biết sống tâm tình tri ân cảm tạ ân tình mà Chúa luôn dành cho chúng con. Xin cho chúng con biết tạ ơn Chúa khi chúng con gặp được những may mắn, những thành công, những niềm vui trong cuộc sống. Xin giúp chúng con biết tin tưởng phó thác vào Chúa khi dòng đời đong đầy những sóng gió nguy nan. Xin Chúa luôn nâng đỡ những yếu đuối của bản tính loài người chúng con. Xin Chúa thương che chở phù trì cho cuộc đời chúng con luôn được bình an trong Chúa.

Lạy Chúa, xin dạy chúng con biết cầu nguyện với Chúa để nhờ sự cầu nguyện chúng con lãnh nhận những ơn lành của Chúa. Amen

Lm.Jos Tạ duy Tuyền
VietCatholic News (04 May 2010 23:37)
Nguon: http://vietcatholic.net/News/Html/79843.htm

Tâm Sự Với Chúa Mỗi Ngày Tuần 4 Mùa Chay

Thứ hai sau Chúa nhật 4 mùa chay
Ga 4,43-54
Lạy Chúa Giêsu Thánh Thể,
Với đức tin chân thành, chúng con xin được thờ lạy và ngợi khen Chúa đang hiện diện trong tâm hồn chúng con qua bí tích Thánh Thể. Xin cho chúng con được lớn lên trong tình yêu và sự che chở của Chúa.
Lạy Chúa, giữa giòng đời đầy sóng gió nghi nan. Đời người luôn chìm đắm trong khó nguy trăm chiều. Từ nơi cao xanh Chúa có nhìn thấy những bất hạnh của con người hay không? Chúa có nghe thấy tiếng than khóc của biết bao cha mẹ đã hết nước mắt vì những đứa con đang chết dần trong tội lỗi, trong đam mê lầm lạc? Chúa có nhìn thấy cảnh bạo lực, cảnh thác loạn đang giết đời tuổi trẻ và gieo tai họa cho nhân thế hôm nay?
Lạy Chúa, với đức tin chân thành của viên quan chức triều đình, Chúa đã chạnh lòng thương để cho con ông được cứu sống. Xin nhận lời các người cha, người mẹ hôm nay đang kêu cầu Chúa cứu chữa, cho những người con luôn biết gìn giữ sự trong sạch trong tâm hồn, và thắng vượt những đam mê tội lỗi. Xin cho các anh, các chị đang rơi vào cạm bẫy của ma quỷ, được giải phóng khỏi tội lỗi để sống trong tự do của con cái Chúa. Xin cho thiếu nhi chúng con luôn biết chuyên chăm học lời Chúa và giáo lý của Chúa để chúng con được củng cố trong đức tin, đức cậy và đức mến, ngõ hầu chúng con luôn sống trung tín với Chúa hôm nay và suốt cuộc
đời chúng con. Amen
Thứ ba sau Chúa nhật 4 mùa chay
Ga 5,1-16
Lạy Chúa Giêsu Thánh Thể,
Với tấm bánh đơn sơ nhỏ bé, Chúa đã trao hiến thân mình nên nguồn sống cho cuộc đời chúng con. Chúng con xin tạ ơn, chúc tụng và ngợi khen tình yêu của Chúa đã dành cho chúng con.
Lạy Chúa, chúng con cảm tạ Chúa đã mang lấy thân phận giống như chúng con. Chúa đã hiểu được nỗi đau của bệnh tật. Chúa đã thấu hiểu được nỗi chua cay của sự bị khinh chê, khước từ. Suốt cuộc đời dương gian, Chúa đã tìm đến những con người bất hạnh, khổ đau đó để thi ân, giáng phúc và khôi phục phẩm giá làm người nơi họ. Hôm nay, Chúa đã nhìn tới thân phận bị bỏ rơi của người bại liệt. Anh đang sống lây lất một kiếp người. Anh đang sống trong tuyệt vọng của cô đơn, khước từ. Chúa đã mang lại cho anh một sức sống mới. “Hãy đứng dạy vác chõng mà về”. Từ nay anh đã có thể đi bằng đôi chân của mình. Từ nay anh có thể tự do sống một kiếp người như bao con người khác.
Lạy Chúa, chúng con xin dâng lên Chúa cuộc đời chúng con. Xin hãy thánh hoá chúng con trong tình yêu của Chúa. Xin đừng để những đam mê tội lỗi làm bại liệt mọi ý chí tốt lành nơi chúng con. Xin giúp chúng con luôn biết tự chủ trong mọi tư tưởng và việc làm của mình theo thánh ý Chúa. Xin cho chúng con luôn sống trong tự do của con cái Thiên Chúa. Amen.
Thứ tư sau Chúa nhật 4 mùa chay
Ga 5,17-30
Lạy Chúa Giê su Thánh Thể, mỗi lần chúng con rước Chúa là một lần chúng con được nuôi dưỡng bởi sức sống thần linh của Chúa. Xin cho chúng con biết học nơi Chúa luôn tận tuỵ trong công việc và trung tín với bổn phận của mình.
Lạy Chúa, vì yêu thương nên Chúa đã tự nguyện đi vào con đường đau khổ để cứu độ trần gian. Tình yêu của Chúa tựa như nhịp đập của con tim không bao giờ ngưng nghỉ,. Chúa luôn làm tất cả để chúng con được sống và sống dồi dào trong ân sủng của Chúa.
Hôm nay chúng con cũng xin Chúa chúc lành cho cha mẹ chúng con. Vì cả một đời luôn vất vả hy sinh cho chúng con. Bất kể mưa nắng. Đầu hôm sớm mai nơi ruộng vườn và ngược xuôi nơi bến chợ, để bòn nhặt từng chén cơm, từng quyển vở cho chúng con ăn học. Xin giúp chúng con biết trả ơn cha mẹ bằng đời sống ngoan hiền, chăm học và luôn chu toàn bổn phận hằng ngày của mình. Xin Chúa cũng cất đi những gánh nặng của bao cha mẹ đang đau khổ vì tội lỗi của con cái gây nên. Xin giúp chúng con đừng bao giờ chồng chất thêm những gánh nặng trên cha mẹ, nhưng biết chia sẻ những mệt nhọc của cha mẹ trong khả năng và sức lực của mình. Amen
Thứ Năm sau Chúa nhật IV Mùa chay
Ga 5,31-47
Lạy Chúa Giêsu Thánh Thể,
Chúng con xin tạ ơn Chúa vì Chúa đã đến với chúng con qua bí tích Thánh Thể, để nâng đỡ, bổ dưỡng và trợ giúp chúng con trên đường lữ thứ trần gian.
Lạy Chúa, thế giới hôm nay cũng như hôm qua, vẫn còn đó những người lầm đường lạc lối vì thiếu ánh sáng chân lý soi đường, vẫn còn đó những người sống trong bóng tối của ích kỷ mù quáng, vẫn còn đó những Pharisêu cố chấp đến độ không nhận ra sự thật để sống theo sự thật. Họ là những con người giả dối chỉ lo dạy người mà quên sửa mình, như ca dao Việt Nam đã nói: “Chân mình còn lấm bê bê – Lại cầm bó đuốc mà rê chân người”. Nhân loại hôm nay vẫn không thiếu những người sống trong u tối từ cách nhìn, cách nghĩ và cách sống, nên hành xử thiếu đại lượng, khôn ngoan, và nhân từ. Cuộc chiến giữa ánh sáng và bóng tối vẫn còn đang tiếp diễn trên thế giới và trong lòng chúng con. Ước gì chúng con đừng chỉ lo nguyền rủa bóng tối, nhưng can đảm thắp lên những ngọn lửa, để cả trái đất ngập tràn ánh sáng Chúa. Ánh sáng của tình yêu để phá tan bóng tối của thù hận, ghen tương và ích kỷ. Ánh sáng của chân lý để phá tan bóng tối của mưu mô xảo quyệt, của đam mê lầm lạc. Xin cho cuộc đời chúng con luôn phản chiếu ánh sáng tin mừng khắp thế gian và lan tỏa trên mọi nẻo đường chúng con bước đi. Amen
Thứ sáu sau Chúa nhật 4 mùa chay
Ga 7,1-2.10.25-30
Lạy Chúa Giêsu Thánh Thể,
Hằng ngày Chúa vẫn đến viếng thăm chúng con không chỉ một lần trong thánh lễ, nhưng trong từng giây, từng phút, Chúa vẫn ở bên chúng con. Chúa có mặt trong từng biến cố vui buồn của cuộc đời chúng con. Chúng con xin tri ân và cảm tạ tình yêu cao vời của Chúa. Xin giúp chúng con luôn nhận ra sự hiện diện của Chúa để biết sống dưới cái nhìn của Chúa.
Lạy Chúa, năm xưa Chúa đã đau khổ nhiều về sự mù quáng của các người biệt phái. Bởi mù quáng nên họ đã rắp tâm tìm cớ để loại trừ Chúa. Họ mù vì thiên kiến hẹp hòi. Họ mù vì kiêu căng tự mãn. Họ mù vì những ghen ghét giận hờn. Bởi mù loà mà họ đã giết Con Một Thiên Chúa Đấng đã được sai đến cứu độ trần gian.
Lạy Chúa, xin giải thoát chúng con khỏi sự mù quáng để chúng con có thể nhận ra Chúa trong cuộc đời chúng con. Xin đừng để những đam mê thấp hèn khiến chúng con mờ tối con mắt đến mê muội và làm những điều xấu xa xúc phạm đến Chúa. Xin cho chúng con biết sống khiêm tốn để có thể nhận ra Chúa đang hiện diện nơi tha nhân, nhờ đó chúng con biết đối xử với nhau trong yêu thương chân thành. Amen
Thứ bảy sau Chúa nhật 4 mùa chay
Ga 7,40-53
Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,
Qua bí tích Thánh Thể, Chúa mãi lưu lại với chúng con. Chúa ở cùng chúng con để nâng đỡ và chở che cuộc đời chúng con. Chúng con xin dâng trọn xác hồn cho Chúa. Xin Chúa hãy chiếm lấy hồn xác chúng con. Xin cho chúng con luôn được sống sức sống của Chúa để chúng con nên giống Chúa hơn.
Lạy Chúa Giê-su mến yêu, Chúa chính là lẽ sống cuộc đời chúng con. Cho dù nhiều người có bỏ Chúa để chạy theo những danh, lợi, thú trần gian. Nhưng chúng con vẫn xác tín: Chúa là cùng đích cuộc đời chúng con. Xin giúp chúng con không chỉ tuyên xưng Chúa trên môi miệng, mà còn bằng cả cuộc sống bước theo Chúa trên đường thập giá hy sinh. Xin giúp chúng con biết đón nhận những thập giá của bổn phận, thập giá của những từ bỏ, những hy sinhlàm việc thiện để sống theo thánh ý Chúa. Xin giúp chúng con dám tuyên xưng Chúa bằng cả cuộc đời dấn thân và phục vụ anh em.
Lạy Chúa, Chúa là Đấng chúng con tôn thờ trên hết mọi sự. Xin Chúa hãy chiếm lấy hồn xác chúng con. Xin Chúa hãy ngự trị trong cuộc đời chúng con. Chúng con xin được phó thác cuộc đời trong tay Chúa. Amen

Lm Jos Tạ Duy Tuyền
VietCatholic News (10 Mar 2010 22:27)
http://vietcatholic.net/News/Html/77783.htm

Tâm Sự Với Chúa Mỗi Ngày Tuân Thứ 3 Mùa Chay

Thứ Hai sau Chúa nhật 3 mùa chay
Ga 4,5-42
Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,
Chúa yêu thương chúng con, nên Chúa đã hạ mình trong tấm bánh đơn sơ nhỏ bé. Chúa vẫn âm thầm tan biến mình trong cuộc sống của chúng con. Xin giúp chúng con nhận ra một vì Thiên Chúa cao sang dưới tấm bánh đơn hèn. Xin giúp chúng con nhận ra sự quan phòng trợ giúp của Chúa để chúng con biết khiêm tốn đón nhận và tạ ơn về những ân ban của Chúa.
Lạy Chúa Giê-su mến yêu, Chúa vẫn âm thầm ở bên cuộc đời chúng con. Chúa vẫn trợ giúp, chở che cuộc đời chúng con. Chúa quá ẩn mình đến nỗi chúng con không nhận ra sự hiện diện của Chúa. Thế nên, chúng con vẫn huênh hoang về thành tích của mình. Chúng con vẫn tự mãn về công trình của mình. Chúng con quên rằng: “nếu Chúa không xây nhà, thợ nề vất vả cùng bằng uổng công”. Xin Chúa tha thứ cho những thiếu sót của chúng con. Xin giúp chúng con luôn khiêm cung đơn sơ để Chúa được lớn lên trong chúng con, để những việc con làm, lời con nói mà muôn dân sẽ ca ngợi Chúa.
Lạy Chúa hằng yêu thương những ai khiêm cung, và lật đổ những ai kiêu căng tự mãn. Xin giúp chung con biết nép mình trong lòng thương xót của Chúa để được an vui trong sự quan phòng của Chúa. Amen

Thứ ba sau Chúa nhật 3 Mùa chay
Mt 18,21-35
Lạy Chúa Giêsu Thánh Thể! Chúng con tin rằng Chúa đang hiện diện trong tâm hồn chúng con. Chúa viếng thăm linh hồn chúng con qua hình bánh đơn sơ bé mọn. Chúa lưu lại trong chúng con bằng ơn thánh qua bí tích Thánh Thể. Chúng con đón Chúa là đón nhận một quà tặng tình yêu vô giá là chính Chúa trở nên lương thực thần linh nuôi dưỡng chúng con. Chúng con xin tri ân và cảm tạ Chúa.
Lạy Chúa Giêsu mến yêu, lời Chúa hôm nay mời gọi chúng con “hãy tha thứ cho nhau như Chúa đã tha thứ cho chúng con”. Tha thứ không phải một lần mà bảy mươi lần bảy, nghĩa là tha thứ mãi mãi”. Như vậy, tha thứ cũng đòi hỏi sự kiên nhẫn, kiên nhẫn để cho người xúc phạm đến chúng con có cơ hội, có thời giờ sửa đổi và làm lại cuộc đời. Chúa bảo chúng còn đừng như ông quan độc ác kia đã đối xử quá khắt khe với những con nợ của mình mà quên rằng Chúa đã từng tha thứ cho ông.
Lạy Chúa, “ai nên khôn mà không dại một lần”, xin cho chúng con nhận ra sự yếu hèn của mình để chúng con cũng biết cảm thông với những lỗi lầm của tha nhân. Xin cho chúng con biết học nơi Chúa sự hiền lành và khiêm nhường để chúng con dám bỏ qua những xúc phạm của anh em và sống hoà thuận với nhau trong yêu mến vị tha. Xin cho chúng con luôn biết dịu hiền trong lời nói hơn là lớn tiếng và thoá mạ lẫn nhau. Xin cho chúng con luôn biết khiêm tốn trong cách sống hơn là kiêu căng và xa cách anh em.
Xin Mình và Máu Thánh Chúa giúp chúng con biết sống yêu thương và tha thứ như chính Chúa đã nêu gương cho chúng con. Amen
Thứ Tư sau CN 3 Mùa chay
Mt 5,17-19
Lạy Chúa Giêsu Thánh Thể,
Trong giây phút linh thiêng được đón tiếp Chúa ngự đến viếng thăm tâm hồn. Chúng con xin dâng lên Chúa lời cảm tạ tri ân và tâm tình ngợi khen để tôn vinh chúc tụng Chúa.
Lạy Chúa, Chúa đã xuống thế làm người để giao hòa trời với đất. Chúa đi vào trần gian để gieo hạt giống nước trời giữa nhân loại chúng con. Chúa loan truyền ơn cứu độ và ban bình an, hạnh phúc cho muôn loài thọ tạo. Hôm nay Chúa mời gọi chúng con hãy bước đi trong đường lối những huấn lệnh của Chúa để chúng con được an vui hạnh phúc ở đời này và cả đời sau. Chúa còn dạy chúng con rằng: ai trung tín trong những việc nhỏ nhất vì lòng yêu mến Chúa sẽ là người lớn nhất trong Nước trời.
Lạy Chúa Giêsu chí ái, từ đời đời Chúa đã nghĩ đến chúng con và yêu thương chúng con bằng tình yêu vô tận. Chúa cũng thấy rõ sự thấp hèn yếu đuối dễ hướng chiều về đường ác của chúng con. Xin Chúa hãy giáo dục sự tự do của chúng con theo chân thiện mỹ. Xin hãy tẩy rửa lòng chúng con khỏi mọi tội ác để chúng con biết nhận ra tình thương của Chúa và đáp lại tình thương của Chúa bằng cách yêu mến Chúa trên hết mọi sự. Amen.
Thứ năm sau CN 3 Mùa chay
Lc 11,14-23
Lạy Chúa Giêsu mến yêu, chúng con xin dâng lời tạ ơn tình thương của Chúa đã dành cho mỗi người chúng con. Cho dù cuộc đời chúng con còn đầy những tội lỗi và lầm lỡ, nhưng Chúa vẫn trao ban cho chúng con biết bao ơn lành hồn và xác. Chúa vẫn tiếp tục nhập thể trong cuộc đời chúng con hằng ngày qua bí tích Thánh Thể, qua cha mẹ, qua mọi người xung quanh để giúp chúng con có một cuộc sống tốt hơn. Xin cho chúng con biết trân trọng những ân ban của Chúa, và khiêm hạ đón nhận trong tâm tình cảm mến tri ân. Xin cho chúng con cũng được trở nên tấm bánh đem lại niềm vui và hạnh phúc cho gia đình và cho mọi người.
Lạy Chúa Giêsu, giữa cuộc đời còn đầy những mâu thuẫn vì sự ghen ghét và kiêu căng đã làm cho cuộc sống chung đã khổ lại càng khổ thêm. Xin tha thứ cho chúng con vì những lần chúng con đã để cho tính tự ái, lòng kiêu ngạo làm chủ đời chúng con. Xin cho chúng con biết học nơi Chúa sự khiêm tốn để chúng con đừng bao giờ coi mình là người tài giỏi mà coi khinh khả năng của anh em. Xin loại trừ nơi chúng con sự ghen ghét đến độ làm hại tha nhân bằng việc xuyên tạc sự thật, vu khống và bỏ vạ cáo gian anh em. Xin cho chúng con biết học nơi Chúa sự dịu hiền để chúng con luôn nghĩ tốt và sống tốt với mọi người. Xin Mình và Máu Thánh Chúa biến đổi chúng con nên giống trái tim Chúa để chúng con trao ban niềm vui và hạnh phúc cho những ai đang gặp gỡ và tiếp xúc với chúng con. Amen
Thứ sáu sau CN 3 Mùa chay
Mc 12,28b-34
Lạy Chúa Giêsu, thánh Gioan đã diễn tả thật ngắn ngọn về Chúa: Chúa là tình yêu. Vì yêu nhân loại, nên Chúa đã chẳng nề gian lao vất vả. Đau khổ đắng cay. Dầm mưa giãi nắng. Yêu thương và phục vụ là biểu tượng của Chúa. Từ trẻ nhỏ đến cụ già. Từ người giầu đến người nghèo. Từ kẻ quyền thế đến kẻ thấp hèn. Chúa đều thi ân giáng phúc.
Lạy Chúa Giêsu mến yêu, xin cho chúng con mỗi lần được kết hiệp với Chúa qua bí tích Thánh Thể là một lần chúng con cũng trở nên giống Chúa hơn. Giống Chúa trong yêu thương, phục vụ. Giống Chúa trong cách nghĩ và cách làm. Xin cho chúng con trong đời sống hằng ngày luôn biết từ bỏ cái tôi ích kỷ để mở rộng tâm hồn đến với tha nhân. Xin cho chúng con không chỉ trao tặng nhau lời nói, ánh mắt cảm thông mà còn cả cuộc sống sẵn sàng phục vụ quên mình. Xin cho chúng con luôn quảng đại, yêu thương và phục vụ tha nhân với tất cả nhiệt tình và khả năng mà Chúa đã ban cho chúng con. Xin Chúa thêm ơn trợ giúp để chúng con luôn trung tín với giới luật yêu thương của Chúa là mến Chúa và yêu người.
Lạy Chúa là nguồn mạch tình yêu, xin cho chúng con được tắm mát trong lòng thương xót của Chúa, và xin giúp chúng con cũng biết trao ban tình yêu đó cho anh em. Amen
Thứ bảy sau Chúa nhật 3 mùa chay
Lc 18,9-14
Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,
Mùa chay luôn mời gọi chúng con trở về với Chúa. Trở về để sống trong ân sủng và tình thương của Chúa. Chúa mời gọi chúng con đừng đi vào con đường tội lỗi. Đó là con đường dẫn đến cái chết không chỉ ở đời này mà cả đời sau. Xin giúp chúng con biết thành tâm sám hối tội lỗi của mình, biết dâng lên Chúa quá khứ tội lỗi của chúng con. Xin Chúa hãy mặc cho chúng con chiếc áo ân sủng của Chúa để loại trừ những tính hư nết xấu trong con người cũ chúng con.
Lạy Chúa Giê-su mến, có lẽ Chúa cũng rất đau khổ khi nhìn thấy những gì đang diễn ra trong thế giới quanh con. Một thế giới mà Chúa đã tạo dựng từ ban đầu đều tốt đẹp. Thế mà, ngày nay đang có nguy cơ bị hủy diệt bởi tội lỗi chúng con. Chúa rất buồn vì đời sống thiếu nhân cách, thiếu tình người của nhân loại chúng con. Ngay cả bản thân chúng con, có lẽ Chúa cũng rất buồn vì những lần chúng con đã lạc xa tình Chúa. Chúng con đã buông mình theo những đam mê xác thịt bất chính, chúng con đã để lòng trí mình xuôi theo những tư tưởng, những toan tính tội lỗi. Xin Chúa là Đấng lòng lành vô cùng, xin thương tha thứ cho tội lỗi chúng con.
Lạy Chúa, Chúa là tình yêu, là sự tha thứ và khoan dung. Xin tha thứ cho những yếu đuối của chúng con. Xin thương xót chúng con là kẻ tội lỗi.Amen
Lm Jos Tạ Duy Tuyền
VietCatholic News (04 Mar 2010 01:57)
Nguon: http://vietcatholic.net/News/Html/77530.htm

Tâm Sự Với Chúa Mỗi Ngày Tuần 2 Mùa Chay

Thứ hai sau Chúa nhật 2 mùa chay

Lc 6,36-38

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Chúng con thật hạnh phúc vì được quây quần bên Chúa. Chúng con thật hạnh phúc vì có chung một Cha Trên Trời. Chúng con xin tạ ơn và chúc tụng tình yêu của Chúa. Chúng con cũng cám ơn Chúa đã tạo dựng chúng con mỗi người một vẻ. Chúa ban cho chúng con mỗi người một tài năng khác nhau để bổ túc cho nhau, để đùm bọc lẫn nhau, để sửa chữa cho nhau. Xin giúp chúng con biết dùng khả năng của mình để làm vơi đi những khổ đau của anh em. Xin đừng để chúng con làm hại nhau bằng tài năng khác biệt của mình.

Lạy Chúa là Đấng rất mực nhân từ, xin giúp chúng con biết đối xử với nhau trong yêu thương tha thứ. Xin đừng để chúng con đối xứ bất khoan dung với nhau. Xin giúp chúng con biết sống hoà hợp với mọi người trong tình tương thân tương ái. Xin giúp chúng con biết tha thứ để tìm được niềm vui của đoàn kết yêu thương.

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể, qua bí tích Thánh Thể, chúng con được trở nên đồng hình đồng dạng với Chúa, xin giúp chúng con cũng biết yêu mến nhau như Chúa đã yêu mến chúng con. Amen

Thứ ba sau Chúa nhật 2 mùa chay

Mt 23,1-12

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Vì yêu thương chúng con, Chúa đã tự hạ mình trở nên loài người chúng con. Chúa còn trở nên bé nhỏ qua tấm bánh đơn sơ để hoà quyện trong máu thịt chúng con. Chúa đã chịu tan biến mình để chúng con được sống sung mãn trong tình thường của Chúa.

Nhưng Chúa ơi, sao loài người chúng con lại thích đánh bóng chính mình, thích nổi trội giữa mọi người? Chúng con thích được khen ngợi, thích được tán dương. Phải chăng vì kiêu căng mà chúng con đã không thể sống khiêm tốn trước mặt nhau? Phải chăng vì kiêu căng mà chúng con đã nhiều lần khinh dể, nói hành, nói xấu, bêu xấu và dèm pha người khác để tôn mình lên? Xin tha thứ vì những lần chúng con xét đoán tha nhân một cách bừa bãi. Xin tha thứ vì những lần chúng con sống thiếu chân thật với Chúa và tha nhân.

Lạy Chúa Giê-su mến yêu, Chúa đã tự hạ để trở nên mọi sự cho mọi người. Xin cho chúng con luôn sống đơn sơ, bé nhỏ để Chúa được lớn lên trong chúng con và chúng con có thể mang Chúa đến trong yêu thương, hoà hợp với mọi người. Amen

Thứ Tư sau Chúa nhật 2 mà chay

Mt 20,17-28

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Với tấm bánh bé nhỏ, Chúa đã cho chúng con tình yêu và sự sống. Chúa đã trở nên mọi sự cho chúng con. Xin cho chúng con biết học nơi Chúa để chúng con tiếp tục gieo vãi yêu thương giữa lòng nhân thế.

Lạy Chúa Giê-su mến yêu, ở đời ai cũng thèm có kẻ hầu người hạ. Ai cũng cần chức cao quyển trọng. Ở đời ai cũng muốn được sống an nhàn trong sự phục vụ của tha nhân. Nhưng Chúa đã không sống như thế! Chúa đã sống vì lợi ích tha nhân. Chúa đến để hầu hạ mọi người. Từ em bé cho đến cụ già. Từ kẻ bần cùng cho đến kẻ quyền quý. Chúa sẵn lòng phục vụ mà không hề so đo tính toàn. Chúa không đến để người khác phục vụ Chúa, nhưng Chúa còn hiến dâng mạng sống vì hạnh phúc tha nhân. Xin giúp chúng con luôn bé nhỏ khiêm nhu để cúi mình phục vụ mọi người. Xin giúp chúng con biết chu toàn bổn phận hằng ngày với lòng yêu mến và phụng sự Chúa trong chính công việc của mình.

Lạy Chúa, xin cho chúng con luôn xác tín rằng: “cho thì có phúc hơn nhận lãnh”, để chúng con luôn sẵn lòng quảng đại với tha nhân. Amen

Thứ Năm sau Chúa nhật 2 mùa chay

Lc 16,19-31

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Chúa là tình yêu. Chúa đã mang tình yêu của mình đến cho thế gian. Chúa yêu nhân loại chúng con. Chúa còn thí mạng sống vì nhân loại chúng con. Trái tim Chúa luôn chạnh lòng thương xót những khổ đau của nhân thế. Xin giúp chúng con biết học nơi Chúa để chúng con cũng biết xót thương nhau.

Lạy Chúa Giê-su mến yêu, chính tình yêu sẽ liên kết chúng con nên một trong Chúa. Chúng con cũng hiểu rằng lòng thương xót kẻ khốn khổ sẽ đặt chúng con bên cạnh La-da-rô và trong lòng Chúa. Trái lại sự ích kỷ sẽ đẩy chúng con xuống vực thẳm chung với người phú hộ. Nhưng Chúa ơi! Ví ích kỷ chúng con đã xa rời Chúa và anh em. Chúng con thiếu bác ái, thiếu cảm thông với anh em. Chúng con thiếu tình liên đới chia sẻ của những người anh em con cùng một cha trên trời. Xin tha thứ vì những lần chúng con đã không động lòng trắc ẩn giữa khổ đau của tha nhân. Trái tim chúng con băng giá. Tình yêu chúng con khô khan. Chúng con đã từ khước tiếng gọi thổn thức của con tim. Xin tha thứ vì những lần chúng con lạnh lùng, thờ ơ trước sự kêu cứu của anh em. Xin giúp chúng con biết rộng đôi tay để thi ân, để làm phúc cho kẻ cơ hàn, để nhờ đó chúng con có thêm nhiều bạn hữu trong Nước Trời.

Lạy Chúa là Đấng hay xót thương kẻ cơ hàn, xin thương xót chúng con. Xin dạy chúng con biết sống quảng đại hơn là lo cho bản thân. Xin giúp chúng con sẵn lòng phụng sự Chúa qua những kẻ cơ hàn. Amen

Thứ sáu sau Chúa nhật 2 mùa chay

Mt 21,33-43.45-46

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Bí tích Thánh Thể là dấu chỉ hiệp nhất chúng con nên một trong Chúa. Qua bàn tiệc Thánh Thể chúng con cùng được chia sẻ một tấm bánh hằng sống là chính Máu Thịt Chúa. Xin giúp chúng con luôn sống hiệp nhất và yêu thương nhau. Xin hàn gắn lại những rạn nứt tình người nơi chúng con bằng lòng nhân hậu và tình thương của Chúa, để nhờ đó chúng con cũng biết sống bao dung và đón nhận nhau trong tình nghĩa anh em một nhà.

Lạy Chúa, lòng ghen ghét đã khiến các con nhà Gia-cóp coi Giuse, em mình là kẻ thù. Lòng ghen ghét đó cũng khiến cho các kỳ lão Do Thái tìm cách giết Chúa. Lòng ghen ghét đó cũng khiến chúng con xa rời nhau bởi những kết án, nghi kỵ và hiểu lầm. Xin tha thứ vì những lần chúng con ghen ghét anh em nên nói xấu, bỏ vạ cáo gian anh em. Xin tha thứ vì những lần chúng con xúc phạm đến nhau bằng lời nói và hành động đã làm tổn thương đến danh dự của tha nhân.

Lạy Chúa Giê-su mến yêu, Chúa đã lấy cái chết để cứu chuộc cả những người hành hạ Chúa. Xin cho chúng con cũng biết lấy ơn trả oán để xoá bỏ hận thù. Xin dạy chúng con cùng nhau canh tân cuộc đời trong tình thần phúc âm, để mỗi người biết đối xử nhân từ với nhau như Chúa đã đối xử nhân từ với chúng con. Amen

Thứ bảy sau Chúa nhật 2 mùa chay

Lc 15,1-3.11-32

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Chúa như người Cha nhân hậu. Chúa hằng giang tay chờ đón chúng con trở về với Chúa. Chúa không hỏi tội, Chúa chẳng chấp nhất tội chúng con. Vì “nếu Chúa chấp tội thì nào ai rỗi được”. Xin giúp chúng con trong mùa chay thánh này biết ăn năn trở về thật lòng, biết sám hối những lỗi phạm của mình, và biết canh tân đổi mới cuộc sống.

Lạy Chúa, Chắc Chúa cũng đau buồn lắm khi chúng con không vâng nghe lời Chúa, vì “tò vò mà nuôi nhện – Đến khi nó lớn nó quện nhau đi”. Chúa đã tạo dựng chúng con nên giống hình ảnh Chúa. Chúa còn chăm lo chúng con bằng biết bao ơn lành hồn xác. Thế mà, chúng con lại đang tâm lạc xa tình Chúa. Chúng con phạm tội với trời và với cha. Chúng con lao vào những đam mê truỵ lạc đen tối. Vòng xoáy của danh lợi thú đã đưa chúng con đi xa vòng tay của Chúa. Chúng con chơi vơi giữa dòng đời. Chúng con buông mình theo đam mê xác thịt. Chúng con đã mất đi phương hướng cuộc đời, chỉ còn lại sự thất vọng và buông xuôi.

Lạy Chúa là Cha chúng con. Chúng con đã lỗi phạm đến trời và đến cha. Xin Cha tha thứ tội chúng con đã phạm. Xin giúp chúng con ăn năn chừa hối và quyết tâm làm lại cuộc đời cho sánh với tình cha. Amen

Lm Jos Tạ Duy Tuyến

Nguon : VietCatholic News (26 Feb 2010 18:52)

Tâm sự với Chúa mỗi ngày Tuần I Mùa chay

TÂM SỰ VỚI CHÚA MỖI NGÀY TRONG TUẦN

Thứ hai sau Chúa nhật I Mùa chay

Mt 25,31-46

Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,

Chúng con thật hạnh phúc vì được mang hình ảnh của Chúa. Chúng con được nhận ra Chúa qua tha nhân, qua bạn bè. Chúa còn đồng hoá mình với những người bất hạnh để chúng con có cơ hội phục vụ Chúa. Xin Chúa Giê-su Thánh Thể nâng đỡ và giúp chúng con biết sống tình bác ái quảng đại với tha nhân.

Lạy Chúa Giê-su mến yêu, cuộc đời Chúa luôn sống vì tha nhân. Chúa đã cho đi tình yêu. Chúa đã cho đi cả cuộc đời, cả mạng sống mình cho người mình yêu. Chúa đã chịu nhiều đắng cay thiệt thòi để người mình yêu được hạnh phúc. Xin giúp chúng con cũng biết làm vui lòng nhau, biết quan tâm tới nhau, biết sống phục vụ cho nhau. Ở gia đình biết vâng lời thảo hiếu cha mẹ, biết chia sẻ gánh nặng với cha mẹ qua những công việc tầm thường nhất như là: rửa chén, quét nhà. Ở nhà trường chúng con biết sống hoà nhã, thân thiện và sẵn lòng giúp đỡ mọi người. Xin giúp chúng con biết học nơi Chúa, biết cho đi hơn là nhận lãnh.

Lạy Chúa là tình yêu, xin khơi lên trong chúng con tình yêu của Chúa, để chúng con biết yêu tha nhân như chính mình. Xin loại bỏ nơi chúng con sự ích kỷ để biết sống quảng đại cho lợi ích tha nhân. Amen

Tâm sự với Chúa mỗi ngày, Tuần Thứ 8 Mùa Thường Niên

 Thứ Hai sau Chúa nhật 8 TN
Mc 10,17-27
Lạy Chúa Giê-su Thánh Thể,
Chúa là Đấng giầu có vô cùng, thế mà đã sống làm người trong thân phận người nghèo như chúng con. Chúa là Đấng cao sang quyền quý vô cùng, thế mà đã sống một cuộc đời bình dị nơi làng quê Nagiaret. Chúa đã sống nghèo để nâng cao phẩm giá người nghèo. Chúa đã mang lấy thân phận làm người để chúng con trở thành con Thiên Chúa. Chúng con xin tạ ơn Chúa. Xin cho chúng con mỗi lần rước Chúa Giê-su Thánh Thể, chúng con cũng biết noi gương Chúa để sống hoà hợp với mọi người trong tình liên đới yêu thương.
Lạy Chúa, người đời thường cho rằng: “Lắm tiền, lắm gạo là tiên trên trời”. Nhưng Lời Chúa lại nhắc nhở chúng con: “Con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giầu có vào Nước thiên đàng”. Vâng lạy Chúa, đôi khi vì ham tiền mà chúng con đã trở thành những con người tham lam, ích kỷ và hẹp hòi. Vì ham tiền mà chúng con sống thiếu công bình, bác ái với tha nhân. Vì ham tiền mà chúng con boi nhọ thanh danh từ những đồng tiền bất chính. Chúng con đã đánh mất niềm vui của sự tự do khi chúng con đặt đồng tiền làm mục đích đời sống. Chúng con cũng đánh mất hạnh phúc Nước Trời khi chúng con quá quyến luyến với của cải trần gian.
Xin Chúa tha thứ cho những lỗi lầm của chúng con. Xin giúp chúng con sống thanh thoát với những vật chất mau qua này. Xin ban cho chúng con lòng quảng đại để chúng con biết dùng của cải đời này mà mua lấy bạn hữu Nước Trời, qua những việc lành phúc đức, những hành vi bác ái, chia sẻ với tha nhân. Xin tháo gỡ mọi sự tham lam bất chính nơi tâm hồn chúng con để chúng con thực sự chiếm đoạt được hạnh phúc Nước Trời ngay trong cuộc sống hôm nay. Amen