Tiến trình lịch sử của việc thiết lập Hàng giáo phẩm Việt Nam

Giáo hội Công Giáo Việt Nam đang sống trong Năm Thánh mừng kỷ niệm 350 năm thành lập Giáo hội (1659-2009) và 50 năm thiết lập Hàng Giáo phẩm Việt Nam (HGPVN) [1] (1960-2010). Đây là hai sự kiện đặc biệt quan trọng không thể tách rời và có liên hệ chặt chẽ trong quá trình hình thành và phát triển của Giáo hội Việt Nam. Ngày mùng 9/9/1659, Giáo hội Việt Nam chính thức được thành lập, mốc điểm này chính là khởi điểm của tiến trình dẫn đến việc thiết lập HGPVN năm 1960; đồng thời, sự kiện thiết lập HGPVN cũng trở thành cột mốc đánh dấu tuổi trưởng thành của Giáo hội, một Giáo hội từ quy chế Tông tòa trở thành Giáo hội chính tòa. Mừng Năm Thánh 2010, qua bức thư công bố Năm Thánh 2010 gởi cộng đồng Dân Chúa, các giám mục Việt Nam đã viết: “Đây là thời điểm cho chúng ta nhìn lại quá khứ để tạ ơn Chúa và lắng nghe bài học của lịch sử, nhìn vào hiện tại, để nhận diện những thuận lợi và thách đố, nhìn tới tương lai để cùng nhau canh tân đời sống và xây dựng Giáo hội theo đúng thánh ý Thiên Chúa”. [2] Quả thế, “Lịch sử là bài học của quá khứ, cho hiện tại, để hướng đến tương lai”. Chính trong tinh thần ấy, chúng ta cùng nhìn lại đôi nét tiến trình thành lập HGPVN trong dòng lịch sử Giáo hội Việt Nam. Trước hết, [A] chúng ta sẽ thoáng nhìn qua các chặng đường lịch sử của Giáo hội Việt Nam; [B] Và rồi, trong dòng lịch sử ấy, chúng ta sẽ lần lượt đọc lại bối cảnh lịch sử của tiến trình thành lập HGPVN; [C] để cuối cùng, tiến trình lịch sử này này dẫn chúng ta đến mốc điểm quan trọng của ngày 24/11/1960, với việc Tòa thánh chính thức thành lập HGPVN.